روشان، ریان مأموری ومکب. 27 اکتبر 1932 تشکیل یافته است. 4 ژانویه 1963 با ریان ونج متّحد کرده شده، 5 ژانویه 1965 از نو ریان مستقل گردید. مساحتش 5870، 7 کم2. اهالیاش 10900 نفر (1981) ، تاجیکان. زیچی اهالی در 1 کم2 2، 9 نفر. مسافه از ریان تا شهر خاروغ 64 کم، تا شهر دوشنبه 432 کم. ریان 7 ساویت قشلاق دارد: برتنگ، بسید، بهرروشان، پستخوف، روشان، سوناب و شیدز. مرکز ریان-پاسیالکة روشان.
تیرّیتاریة ریان در پامیر غربی، در وادی دریای برتنگ واقع گشته است. ریلیفش کوهیست. روشان را از شمال کوههای یزگولام (نقطة بلندترینش کوه ودار، 6139 م) ، از شرق قسمهای غربی قطارکوههای موزقول و الیچور شمالی (بلندیشان تا 5929 م، قوه کولین) ، از جنوب قطارکوه روشان (نقطة بلندش ق. پتخار، 0080 م) ، از غرب وادی دریای پنج (2000م) احاطه کردهاند. دریای کلانترین ریان-برتنگ، شاخابهای کالان آن رومیدّره ، بردره (از جنوب). قسم غربی کول سریز در تیرّیتاریة pیان روشان واقع گشته است. آب دریا
قیسمن برای آبیاری زمینها استفاده میشود. ستنسیة الکتری آبی، که در نزد دیهه شوجند ساخته شده است، به مرکزی ریان و دیهههای اطراف قوّة الکتر میدهد. اقلیم ریان-کانتینینتی معتدل. حرارت میانة ژانویه-5، -10°س، ژوئیه 20-25°س. مقدار بارشات سالانه 200-500 مّ. خاک زمینها-بیابانی منطقة بلندکوه و خاکستررنگ تیرة منطقة بیشهدشت. خاک دریاباد و اطراف کولها-مرغزار. در حدود ریان از درختان میوهدار سیب، زردآلو، چارمغز، توت، سنجید، آلویو آلوبال و، تاک انگور، از درختان بیمیوه بید، ار-ار، از علفها یوشان، تیپچاق، خار، بالشتک، گیشه و غیره میرویند. در روشان از هیوانات بیشتر گرگ، روباه، شیرپلنگ، بز کوهی، زرگوش، از پرّندهها مرغ هلال، عقاب، کبک، گنجشک، زاغ و از خزندهها مار و کلتهکلاس وامیخورند.
ساهة اساسی خواجگی ریان چارواداری و تماکوکاری، اینچنین غلّهکاری (گندم، جو، جواریمکّه) ، باغداری، سبزهواتکاری و کرمکداریست. سال 1983 ریان 4 ساوخاز داشت: «50-سالگی اکتبر» (مرکزش بهرروشان) ، «اینترناسیونال» (برتنگ) ، «روشان» (روشان) ، «برتنگ» (سوناب). میداپون عمومی زمینهای آبی 2533 گه، از همین حساب زمینهای کشت 2091 گه (1983). از جمله، میدان غلّه 361 گه، زراعت خوراک چاروا 1415 گه، تماکو 290 گه، باغ میوه 154 گه. سرشمار چاروای ریان (1983، به حساب cap): گاو-3831، گوسفند و بز-15834، پرّنده (مرغ) -1284. سال 1983 ریان به دولت 216، 4 ت گوشت، 527 ت شیر، 71 هزار دانه تخم، 169 س پشم، 001 ت تماکو، 139 ت کرتاشکه، 168 ت سبزهوات و 41 ت پیلّه فروخت. در ریان کامبینت خذمت میشی، مطبعه، ادارههای جمعیّت مطلوبات، خواجگی آب و اچستکة استفادبری راه، شعبة علاقه، مهمانخانه، کسّة امانتی، ستدیان، نانوایخانه و مگزینهای خوراکواری و مالهای صناعتی موجودند.
سال خوانش 1983-1984 ریان 12 مکتب میانه، 13 مکتب 8-ساله، 11 مکتب ابتدایی، مکتب اسپورتی، مکتب موسیقی و مکتب رسّامی داشت. در ریان اینچنین 22 کلوب، 32 کتابخانه، . 5 خوانای مدنیت، تئاتر خلقی، کیناتیترهای تابستانه و زمستانه، 17 دستگاه کینانمایشدیهی، ستنسیة سنیتری و ایپ-دیمیالاگی، 1 داروخانه، 22 پونکت طبّی، پالیکلینیکه، کسلخانه و 5 باغچه و یسلی کودکان هست (1984). نقلیات ریان اتومبیلی و هوایست (ایرادرام در کنار پاسیالکة روشان). گزیتة ریانی-«آواز دوستی» (از 25 سپتامبر 1949 نشر میشود).
و. شریفاف، آ. غایبنظراو.