نیتراپیوستها

نیتراپیوستها، پیوستهای آرگنیکی، که در مالیکوله‌اشان یک یا یکچند نیتراگوروه (- noj) با اتمهای کربن پیوست دارند. ما­نا-، د-تر-و پالینیتراپیوستها را فرق می‌کنند. نیتراپیوستها الفتی (نیتراپرفینها و نیتراالیفینها) ، ارامتی (نیترانیلینها، نیت­رابینزال، نیتراتالوال، نیترانفت­لین و غیره) ، ارامتی و الفتی (در زنجیر الفتی پهلویشان نیتراگوروه دارند، مثلاً، فینیلنیترامیتن سونوسنگماگ، نیتراستیرال س*ن*–ch=chnoj و غیره، هم در زنجیر پهلوی الفتی و هم در حلقة ارامتیشان نیتراگوروه دا­رند، مثلاً، پ-نیترافینیلنیترامیتن 02nc6h40hjn02) می‌شوند. نیتراپیوستهای ارامتی مادّه‌های مایع زرد یا کریستلّ بوده در حل‌کننده‌های آرگنیکی نغز و در آب بد حل‌شونده‌اند.

نیتراپیوستهای ارامتی را در صناعت و لبارتاریه با راه نیترانیدن پیوستهای ارامتی حاصل می‌کنند. پالینیتراپیوستهای ارامتی را به صفتپ مادّه‌های ترکنده استیفا­ده می‌برند. نیتراپیوستهای الفتی را در س­نات اساساً هنگام با کیسلاتة نیترات یا آکسیدهای نیتروژن نیترانیدن پرفین حاصل می‌کنند. مانانیتراپرفینهای سادهترین مایع بی‌رنگ بوده، بوی خاص دارند. نیتراپرفینها با آسانی تا گیدراکسیلمینها و امینها برقرار می‌­شوند. هنگام تأثیر کیسلاته‌های کانسینترانیده به نیتراپیوستها کیسلاته‌های کربن حاصل می‌شوند. نیتراپیوستهای الفتی با الدیگیدها و کیتانها با آسانی کاندینستسیه شده نیتراسپیرتها حاصل می‌کنند، که آنها در نوبت خود دیگیدرتسیه شده به نیتراالیفینها تبدل می‌یابند، این ریکسیّه را در عملیة لبارتاری وسیع استفاده می‌برند. بعضی نیتراپیوستها زهرناک بوده، به جگر، چشم و غیره ضرر می‌رساند.

دبیات: نیتراونی اگلیواداراداف ا درو­گیخ آرگنیچیسکیخ سایدینینیی، مسکو، 1958 شیمی نیترای نیترازاگروپّ، مسکو ، 1972؛ شیمی ا تکنولوژی بریزنتنыخ وزرыو­چتыخ ویشیستو، لنینگراد، 1973.