نیوراپتالوژی (از نیور… و پتالوژی) ، علمیست در بارة سبب و طرز انکشاف، اصولهای تشخیص، معالجه و پیشگیری بیماریهای عصب؛ ساحة اساسی نیورالوژی. بیماریهای سیستم عصب را نییراخیرورگیه و پسیخیتریه نیز میآموزد. بیماریهای سیستمم عصب (فلج، صرع و غیره) از قدیمولییام معلوم بودند. معلومات اوّلین عاید به بیماریهای عصب در اثرهای بوقرات، ایرسیسترت، سیلس، جالینوس بیان گردیدهاند. موفقیّتهای منبعدة نیوراپاتالوژی با نام ذَکریای رازی، ابن سینا وابسته میباشند. نیوراپتالوژی چون ساحة مستقل طبّ در آخر عصر 19 چودا شد. در رونق نیوراپتالوژی دُختُران فرنسوی ج. م. شرکا، انگلیس ج. پرکینسان، روس ا. یه کاجیونیکاو، و. ک. رات، گ. ا. راسّالیما، و. م. بیختیراف و دیگرها سهم ارزنده گذاشتند.
در انکشاف نیوراپتالوژی ساویتی باشد، تدقیقاتهای م. ا. استوستوراف، س. ن. دویدینکاو، ل. س. مینار، ا. ک. سیپّ و دیگر مو-قی کلان دارد. اصولهای اساسی تدقیقاتی نیوراپتالوژی آموختن حالت سیستیمة عصب میباشد، که برای مویین کردن کارکتر بیماری و منبة علّت امکان میدهد. اصول-های دیگر تدقیقات باشند، برای آشکار نمودن پتالوژی گردش خون (انگیاگرفیه، ریاگرفیه) ، علّت کاسهخانة cap (ایخاانسیفلاگرفیه) و عصب و موشکها (ایلیکترامیاگرفیه) یاری میرساند. در نیوراپتالوژی اصولهای الکتروانسیفلاگرفیه، رینتگیناگرفیه و غیره نیز هرجانبه استفاده میشوند.
پرابلیمة مهمترین نیوراپتالوژی حاضره پتالوژی گردش خون مغز (مخصوصاً سکته و خروج شریانی مغز cap، یعنی تشنج کوتاه، مدّت رگهای مینه) میباشد، که در انکشاف آن به غیر از اتیراسکلیراز و بیماری گیپیرتانی انحراف رگهای اساسی گردن، که مغز سر را از خون تأمین میکنند، اینچنین پتالوژی دل رل کلان میبازند.
در رسّ تاجیکستان انکشاف نیوراپتالوژی از سال 1942 با تشکیل یافتن کفیدرة بی-ماریهای روحی انستیتوت دولتی طبّی تاجیکستان (از سال 1966 کفیدرة نیورالوژی و اساسهای ژنتیکة طبّی) cap شد. جمعیّت ریسپوبلیکوی نیوراپتالاگها و پسیخیتارها، که سال 1946 تأسیس یافته است، بیشتر از 200 نیرواپتالاگها را (1979) متّحد مینماید. نیوراپه-تالاگهای تاجیک خصوصیتهای جریان بیماریهای سیستمم عصب را در شرایطهای اقلیمی ریسپوبلیکه و خصوصاً ظاهرشوی کلینیکی اللت بروسیلّیازی سیستم عصب، اختلال گردش خون مغز cap و گیره را میآموزند.