نیالاگیزم

نیالاگیزم (از نیا… و logos-کلمه) ، کلمه، ترکیب، عباره و مفهومهای نو در زبان. ترکیب لغوی زبان همیشه در انکشاف است و وابسته به انکشاف دائمی زبان بعضی کلمه‌ها معنای نو می‌گیرند. از طرف دیگر، در ز­بان بسیار کلمه‌های نو-نیالاگیزمها پیدا می‌شوند. نیالاگیزم مفهوم تاریخیست. بسیار کلمه و مفهومهایی، که امروز وجود دارند، در دورة دیگر تاریخی، در وقت پیدایش خود نیالاگیزم بودند: کالخوز، ساوخاز.

بعزی نیالاگیزمها خصوصیت عمومییستیعمالی نگرفته به گروه کلمه‌های کهنه‌شده می‌گذرند: جدید، کولک. نیالاگیزم برابر در زبان پیدا شدن به گروه کلمه‌های سیراستعمال داخل نشده، مدّتی چون کلمه‌های نو قمیصتیعمال باقی می‌مانند. اگر آنها به نارمه‌های گرمّتیکی زبان موافقت نموده، سیراستعمال گردند، از حالت نیالاگیزم می‌برآیند. بعضی کلمه‌ها از زبانهای دیگر ترجمه شده و تا خصوصیت عمومییستیعمالی گرفتنشان نیالاگیزم دانسته می‌شوند: دستگاه (ستناک) ، هواسنج (برامتر). نویسندگان، مترجمان و دیگر کارمندان ایجادی هم بعضاً در اساس نارمه‌های کلمه‌سازی زبان کلمه‌های نو ایجاد می‌کنند (چنانچه، در «داخونده» س. عینی: پرمهروبانی، پُرجوابگری).