نیمتاده‌ها

نیمتاده‌ها (nematoda) ، لوندکیرمها، صنف کرمها از تیپ نخستکاواکها. قریب 500 هزار نمودشان در تمام دنیا پهن شده‌اند. درازی تنشان از یکچند حصّة ‌مّ تا 8، 5 متر می‌شود.

نیمتاده‌ها، نیمتاده‌های غیریپرزیت: 1-mononchus رpillatus (درّیده)؛ 2-steinerla mirabllis. پرزیت هیوانات و آدم؛ 9-tetrameres sp. (ا-مادینه، ب-نرینه)؛ 4-trichocep-halus trichlurus. پرزیت رس­ته ن ا ها-meloldogyne sp. (نیمتادة بزغونج ریشگی سبزه‌وات).

شکل بدنشان خیلی گوناگون (دوک‌شکل، رشته‌شکل یا کوره‌شکل) است. تنة نیمتاها  ز بیرون با کوتیکولة حلقه‌شکل یا سفتة مویک‌دار پوشیده شده است. در زیر کوتیکولة اپتیلی یک‌قبطه گیپادیرمه و در زیر گیپادیرمه باشد، موشکهای سامتی موجود است. رودة نیمتاده‌ها شکل استوانه را دارد (در بعضی نمودهایشان تخفیف شده است). سیستم عصبشان از حلقة نزدیگول و و 6 تنة عصب عبارت است. سیستمه‌های نفس و گردش خون ندارند. نیمتاده‌ها عادتاً جداجینسه بوده، فقط بعضی نمودشان خونسا می‌باشند. نیمتاده‌های نرینه از نیمتاده‌های مادینه خردتر می‌شوند. برای بعضی نیمتاده‌ها دمارفیزم جنسی خاص است.

در نیمتاده‌های اولاد syngamus (پرزیتهای ترخیّه پرّنده‌ها) نرینه به مادینه چسپیده است. در بعضی نیمتاده‌های دیگر باشد (مثلاً، trichosomoides crassi cauda) ، نرینه در راههای جنسی مادینه زندگی می‌کند. نیمتاده‌ها هیوانهای تخم‌گذار، بعضاً زندزایند. نیمتاده‌های غیریپرزیت در خشکی، آبهای شیرین و شور آزاد حیات می‌گذرانند. نمودهای در رستنی، هیوانات و آدم پرزیتیکنندة نیمتاده‌ها نیز موجودند. غذای نیمتاده‌ها غیریپرزیت باکتریه‌ها، آبسبزها، دیتریت و غیره می‌باشند. در بین آنها نیمتاده‌های درّنده نیز هستند. بعضی نیمتاده‌ها حیات انارابی (بی آکسگین) می‌گذرانند. نیمتاده‌های پرزیت باعث به وجود آمدن بیماریهای وزنین (کسلیهای نیمتادی رس­تنیها، نیمتادازها، گیلعمینتازها، تریخینیلّیاز و غیره) می‌گردند.

در تاجیکستان در هیوانهای شیرخور قریب 60 (تریخاتسیفلیدها، تیلیزیه‌ها، دیکتیاکولها، آنخاتسیرکها و غیره) ، از جمله در آدم قریب 10 (عسکریده‌ها، گیجّه، مویکسرها، انکیلاستامه‌ها و غیره) ، در پرّنده‌ها قریب 200 (سپیرورتها، فیلیرییدها، آکسیورتها و غیره) و در رستنیها قریب 100 نمود نیمتاده‌های پر­زیت به قید گرفته شده‌اند.

یلمی، که نیمتاده‌ها را می‌آموزد، نیم­تادالوژی نامیده می‌شود.

د: آسناوы نیمتادالاگی، تام 1-22، 1949-71؛ پرماناو ا. ا. ، آسنا­وы فیتاگیلمینتالاگی، تام 1-3، مسکو، 1962-70؛ شولتس ر. س. ، گوازدیف ا. و. ، آسناوы آبشیی گیلمینتالاگی، تام 1-9، مسکو، 1970-76. ل. ف. باگرینکا.