نظارت کارگری ب ا س ت ا ه س آ ل آ ت و تقسیمات مهسولات، نظارت کارگری به فعالیّت خواجگیداری صاحبان کرخانها. در کارخانههای علیحدة راسسیه نظارت کارگری بعد روالوتسیة فوریه جاری شد و در کار محافظت صناعت از ویرانکاریهای کاپیتالیستاک (پوشیدن کارخانه، کم کردن استحصال محصولات و غیره) یکی از شکلهای تشبث روالوتسیانی صنف کارگر گردید. بعد غلبة روالوتسیة اکتبر نظارت کارگری یکی از واسطههای به عمل برآوردن سیاست اقت-سادی دیکتتورة پرولتاریت گردید. برطرف نمودن خرابیها و مقابلیّت برجوزیه، سست کردن اقتدار اقتصادی آن، به عمل برآوردن ملّیکنانی فقط با اشتراک فعالانة کارگران امکانپذیر است. برای این به کارگران تجربة تشکیل استحصالات و راهبری به آن ضرور بود. نظارت کارگری در نزد خود وظیفه گذاشت، که فعالیّت خواجگیهای خصوصی را به منفعت دولت سوسیالیستی تابع نماید و صنف کارگر را برای به استحصالات راهبری کردن و میل-لیکنانی واسطههای استحصالات تییار نماید.
نزارت کارگری را کامیتیتهای محلی فابریکه و زوادها، ساویتهای نظارت کارگری، کمیسیونهای خواجگی و نظارتی و دیگر تشکیلاتها، که از کارگران و کارکنانی تکنیکی عبارتند، به عمل میبرآوردند. نظارت کرگری به استحصالات، خرید و فروش مال، اشیای خام و سوزیشواری، نگاه داشتن آنها، فعالیّت مالیوی کارخانهها نظارت میکرد. برای صاحبان کارخانهها اجرای قرار آرگنهای نظارت کارگری حتم بود. نظارت کارگری در ترکستان در وضعیت دشوار خواجگی و سیاسی به عمل برآورده میشد. نظارت کارگری اوّلین بار آخر نوامبر 1917 در کان سلوکتة ایزد خجند و 2 دسامبر 1917 در زواد پَختهتازهکنی درگا-میراوا تشکیل کرده شد. دیرتر در دیگر کارخانهها نیز به وجود آمد.
نزارت کارگری در نیمة یکم سال 1918 در اکثر کارخانههای ترکستان، از آن جمله در ناحیههای تاجیکنشین تشکیل شد. بهار 1918 نظارت کارگری در کارخانههای پَختهتازهکنی و روغنکشی به وجود آمد. کاپیتال این ساحههای صناعت با کاپیتال سودای و سودخوری، که با خواجگی قشلاق، وابستگی داشتند، زیچ علاقهمند بود. بنا بر این در زوادهای پَختهتازهکنی جاری کرده شدن نظارت کارگری تنظیم تمام خواجگی خلق را آسان کرد، جاری شدن نظارت کارگری در کارخانههای صناعتی و کانهای ترکستان اوّلین تجربة تشکیل سوسیالیستی ادارهکنی صناعت، پیش از همه، کارخانههای کلان و میانه و اینچنین بنک و مؤسسههای تجارتی بود.
بعد روالوتسیة اکتبر مضمون و ماهیّت نظارت کارگری به کلّی تغییر یافت: آن را پرولتاریت دولت متشکّل با مقصد ازنوسازیهای سوسیالیستی صناعت به عمل برآورد.
د .: لنین و. ا. ، در بارة وظیفههای پرولتاریت در روالوتسیة حاضره، اس. ، 24؛ ه ا م آ ا معلّ؛، ریزالیوتسیه در بارة چارههای اقتصادی مبارزة ضد خرابی، اس. ، چ. 24؛ همان معلّ. ، خطر تخلوکه و چارههای پیشگیری کردن آن. اس. ، چ. 25؛ ه ا م آ ن معلّ. ، لایحة نظامنامه در بارة کنترل کارگری. اس. ، چ. 26، سکاراباگتاو ا. م. ، ک استاری بالشیویستسکیخ آرگنیزتسیی سیویرناگا تدجیکیستنه (1917-1919) ، در کیت .: متریالы پا استاری کامپرتی تدجیکیستنه، د. ، 1963.