معلومات آخرین
Home / علم / نزم

نزم

نظم (ار. -به هم پیوستن، به رشته کشیدن جواهر) ، سخنی، که بر خلاف نثر با وزن و کافیه گفته شده است. ادبیات به معنی اصلی از ابتدا چون نظم (کلام منظوم) به وجود آمده است. اکثر نوعهای ادبی ادبیات قدیم و عصر میانگی تاجیک و خلقهای دیگر شرق ادبیات دوره‌های اتی­قه، عصرهای میانه، احیا و کلسّیتسیزم اوراپه با نظم نوشته شد­ند. در ادبیات خلقهای گوناگون لیریکه معمولترین جنس ادبی بود. محض در لیریکه امکانیّتهای کلان معنوی نظم ظاهر می‌ش­ود بنا بر آن نظم زمان نو، پیش ه‌ا همه، نظم لیریکیست.

در لیریکة معاصر نظم دو وظیفه را انجام می‌دهد: موافق وظیفة اسلی‌اش تجربة حیاتی مؤلف را در صنعت در بر می‌گیرد، یعنی حادثة حیاتی را به حادثة ادبی تبدل می‌دهد؛ در این زمان تأثّرات شخصی و آواز خاص و نا-تکرار شاعر محض در نظم برجسگه انعکاس می‌شود. نظم دو رکن اساس دارد: وزن و قافیه. نظام و ترتیب نظم به وزن و قافیه وابسته است. امّا هر یک کلام موزون شعر شده نمی‌تواند. بنا بر آن، از زمانهای قدیم در بین شعر و نظم فرق گذاشته‌اند. مثلاً، ارسطو گفته است .: «فقط شخصانی، که مفهوم «ایجاد» را با وزن یک می‌دانند، از روی ماهیّت موهاک-مه نه، بلکه عموماً از روی وزن بعضیها را مرثیهسرا، دیگرها را داستانسرا نامیده، شاعرشان می‌خوانند.

گر شخصی عاید به طبّ یا فی­زیکه رسالة موزونی ترتیب دهد، او همچون شاعر یاد می‌شود. حال آن که بین گامیر و ایمپیداکل، به جز وزن، دیگر یگان عمومیتی نیست. اوّلی را حقانی شاعر باید خواند. امّا دوّمی شاعر نه، بلکه فیسیالاگ است» (اریستاتیل، پااتیکه، م. ، 1957، سال 1941). در عصرهای میانه یک قطار اثرهای علمی فلسفی، مذهبی، تیبایی و تاریخی تاجیکی نیز با نظم نوشته شده‌اند (از جمله، اثر تاریخی «ظفرنامه» حمدالله مستوفی در عصر 14).

در روزگار ما تمام اثرهای بدیعی ن منظوم را نظم می‌گویند. به این معن نظم آثار منظوم گذشته، معاصر و نظم خلقی را در بر می‌گیرد. نظم از جهت ماهیّت انعکاس و شکل افاده کم آموخته شده است. هنگام آموزش این جهتهای آسا­ر منظوم محقّقان بیشتر به اصطلاح شعر مراجعت کرده‌اند. در ادبیات‌شناسی گذشتة تا­جیک تدقیق نظم از جهت وزن، کا­فیه و خصوصیتهای بدیعی خیلی انکشاف یافته بود. در زمینة همین تدقیقات علم نظم‌شناسی به وجود آمد، که نازکیهای افاده و طرز بیان نظم را مفصل تدقیق کرده است. از بس که واحد اساسی نظمی گذشته بیت بود، تدقیق ترکیبهای لفظی، واحدهای معنوی و شکلی در حدود بیت شعر مقرّر گشته است. نمونة برجستة تدقیقات کلاسیکی نظم کتاب «ال-موعجم فی مایر اشعار-ال-عجم» شمس قیسی راضی می‌با­شد.

د .:    اریستاتیل، پااتیکه،     م. ، 1957؛ سل‌آور لیتیرتوراویدچیسکیخ تیر­میناو، م. ، 1974؛

Инчунин кобед

سفر

سفر (عربی-تهی، خالی) ، ماه دوّم سالشماری قمری هجری، که از 30 روز عبارت است. …