نزریة ساخت شیمیایی

نظریة ساخت شیمیایی، نظریه‌یست در بارة ساخت پیوست-های آرگنیک، ترتیب جایگیرشوی اتمها و بندهای شیمیایی در ما­لیکوله، تأثیر (متقابل اتمها، اینچنین علاقة ساخت و خاصیت فی-زیکی و شیمیایی مادّه‌ها.

پرینسیپهای اساسی نظریة ساخت شیمیایی را اوّلین مراتبه (1861) ا. م. بت­لیراف بیان کرده است. به کشف شدن نظریة ساخت شیمی مفهومهای اتم و مالی­کوله (i860) ، چارولینته بودن کربن، که از طرف ف. ا. کیاکولی و ا. س. کوپهر گفته شده بود (1857-1858) اساس گردید. نقطه‌های اساسی نظریة ساخت شیمیایی چنینند: ا) در مالیکوله‌های مادّه‌های آرگنیک اتمها به ترتی­ب مویین در اساس ولینتشان به هم پیوست می‌شوند، که این ساخت شیمیایی مالیکوله را مویین می‌نماید؛ ب) خاصیت فیزیکی و شیمی­وی پیوستهای آرگنیک هم به طبیعت و عدد اتمهای به ترکیب آنها داخل‌شونده و هم به ساخت شیمیایی مالیکوله وابسته است؛ و) برای هر یک فرمولة ایمپیری اد­د مویین از جهت نظریه‌وی امکان‌پذیر فرمولة ستروکتوری (ازامیرها) ترتیب دادن مومکی است؛ گ) هر یک پیوست آرگنیکی یک فرمولة ساخت شیمیایی دارد، که آن در بارة خاصیتهای پیوست مذکور معلومات می‌دهد؛ د) در مالیکوله‌ها تأثیر متقابل اتم­ها (چه اتمهای به هم پیوست و چه اتمهای از هم جدا) موجود است. نظریة ساخت شیمیایی برای فهمیدن حادثة ازامیریه، که در آن دوره برای خی­میه مفهوم بود، امکان داد. پیشگوی بتلیراف (1863) عاید به امکان‌پذیری مویین نمودن جایگیرشوی فزایی اتمها در مالیکوله اثبات گشت. سال 1874 یه. ونت-گافّ و ناوابسته از او خیمیک فرنسوی ج. لیا بیل غایه آریینتسیه ا عنیق ف­زایی داشتن و به قلّه‌های تیتر­ادر کشیده شدن چار ولینت کربن را، که اتم آن در مرکز واقع گشته است، بیان کردند. منبعد این فکر اساسی نو شیمی آرگنیک-ستیریاخیمیه گردید و برای فهمیدن ازامیریة گیامیتری، آپتیکی، توتامیریه امکان داد. بتلیراف درستی نظریة خود را در ضمن سنتز کردن یک قطار مادّه‌های آرگنیکی اثبات نمود. نظریة ساخت شیمیایی در سنتز پیوستهای آرگنی­ک و ترتیب دادن ساخت مادّه‌های معلوم قدرت بلند پیشگوی کردن داشت. بنا بر این هم نظریة ساخت شیمیایی در ترقّیات پراوج علم خی­میه، از جمله شیمی آرگنیکی سنتز و صناعت شیمیایی موقع پیدا کرد. غایه‌‌های اساسی نظریة ساخت شیمیایی هنگام با اصولهای شیمیایی، فیزیکی و متیمتیکی آموختن پیوستهای آرگنیکی اثبات گشتند. در نظریة ساخت شیمیایی تعلیمات تأثیر موتقبایل اتمها در مالیکولة پیوستهای آرگنیک اهمیت مهم دارد. نظریة بتلیراف به نامینکلتوره و سیستمبندی پیوستهای آرگ­نیک اساس شد؛ استفادة فرمولة ستروکتوری آن هم برای مویین کردن راههای سنتز مادّه‌های نو و هم در ترتیب دادن ساخت پیوستهای مرکّب (از جمله طبیعی) یاری می‌رساند.

د .: بتلیراف ا. م. ، ساچ. ، گ. 1-3، م. ، 1953-1958؛ مرکاونیکاو و. و. ، ازبر. تر. ، م. ، 1955؛ ستالیتی تیاری خی­میچیسکاگا ستراینیه، سب. ستتیی. م. ، 1961؛ جدناو یو. ا. ، تیاریه ستراینیه آرگ­نیچیسکیخ سایدینینیی، م. ، 1971؛ تتیوس ک ا ی و. م. ، کلسّیچیسکیه تیاریه ستریم­لینیه مالیکول ا کونتاویه مکانیکه، م. ، 1973.