نوروزو

نوروزو گل نوروزی، نوروزگول، گل بهار، گو­ل ثورک (juno) ، جنس گیاههای پیازکبیخ بسیارساله‌ای است از سوسنیها؛ گل معمول نوبهار. بلندی‌اش 10-50 سم. برگهایش عادتاً داسشکل بوده، در پایه په‌ای در هم جایی گرفته‌اند. برگهای قسم پایان پایه نسبت به برگهای قسم بالا دراز و برشان وسیع است. در یک بیخ نوروزی از 1 تا 8-تا گل می‌شکفد. غوزه‌اش 3-پلّة سیرتوخم است. در شرایط طبیعی تاجیکستان

نمودهای گوناگون نوروزی از ژانویه تا ژوئیه گل می‌کنند.

در دنیا 46 نمود نوروزی (افغانستان شمالی، ایران، آسیای خرد، آسیای پیش، ساحلهای بهر میانزمین افریکة شمالی) وجود داشته، 31  نمود آن در اتّحاد شوعروی (اساساً در آسیای میانه، اینچنین قزاقستان، زکوکزیه) می‌روید. در پامیر و آلایی موافق معلومات «فلارم رسّ تاجیکستان» (روسی، ج. 2، م.-ل. ، 1957) 14 نمود خودروی نوروزی معلوم است. 7 نمود آن (j. baldshuanica، j. bucharica، j. maracandica، j. leptorrhi-za، j. popo7، j. rosیnbachiana، j. tadshikorum) رستنیهای ایندیمی، یعنی xocu محلند. رنگ گل نوروز اساساً زرد (j. parvula، j. linifolia، j. orchioides، j. bucharica و غیره) و بنفش (j. roscnbachiana، j. nicolai، j.-narbut2، j. vicaria و غیره) می‌شود. در بین تاجیکان از قدیمولییام نمودهای گلشان زرد نوروزی با نام «گل نوروزی» و گلشان بوفش یا بوفش سیاهتاب با نام سیهگوش (سیاوش) مشهور گشته‌اند. از نوعهای زردگل juno مخصوصاً نوروزیی           ب و خ آ ر ی (j. bucharica ،) وسیع پهن شده است. بلندی‌اش 10-50 سم، پیازکش غفس (1، 5-2، 5 سم) ، برگش داسشکل (درازی‌اش 5-3 سم) ، گلش زرد (در یک بیخ 1-4-تا). در دوام مارت-مه‌ای می‌شکفد. بیشتر در جنگلزار گرمسیر (شیبلک) ، بتّه‌زار سیرک، علفزار، نشیبیهای ریگ و سنگلاخ قطارکوههای حصار و درواز و موضعهای تاجیکستان جنوبی (600-1800 م از سطح بهر) نمو می‌کند.

نوروزی از پیازک و تخمش زیاد می‌­شود. پیازک آن را تابیستاو یا او-ول تیره‌ماه به جوکوری 5-8 سم کوچت می‌کنند. تخمش را تیره‌ماه می‌کارند. نوروزی از تخمروسته بعد 4-5 سال گل می‌کند. در شرایط دوشنبه مارت و اوّل آوریل شکفته، تخمش آخار مه‌ای یا اوّل ژوئن می‌پزد.       .            *

نوروزی را همچون گل نوبهار در سبزمیدان و گلگشتها در بی­ن دیگر گلهای نوبهار گروه-گروه پروردن بیختر است.

د .: تسویتاوادستوا تدجیکیستنه، د. ، 1965؛ الکسی‌اف یو. و. [و دیگران]، تر­وینیستыی رستینیه اتّحاد شوعروی، ت. 1، م. ، 1971؛ سپرواچنیک تسویتاواده، م. ، 1971؛ دیکار­تیونыی تروینیستыی رستینیه دلیه آتک­رыتاگا گرونته اتّحاد شوعروی، ت. 1، ل. ، 1977.