نسر ابن موخمّد ابن احمد

نثر ابن موخمّد ابن احمد ابن ابراهیم ابولیث سمرقندی (سال تولد نامعلوم-وفات 1003، سمرقند) ، فقوه معروف فارس-تاجیک. در دورة علمی و ادبی سمرقند به کمال رسید.

سرهای مشهور او: «خزانت-ال-فقه» («خزینة فقه») ، «تفصیل-ال-قرآن» («تفصیل قرآن») عبارت از 4 جلد، «ان-نوازیل» («واقعات») عاید به فتوا، «کتاب و مختلف-ار-ریوایه» («کتاب روایتهای گوناگون») ، «ال-مقدّمه فی-س-صلوت» («مقدّمة نماز») ، «کتاب و عقاید-ال-اصول» («کتاب عقیده‌ها و اساسها») ، «بوستان-ال-عارفین» («بوستان عارفان») ثر اخلاقی و دیدکتیکی، «کتاب و اسرار-ال-وحی» («کتاب اسرار پیام خدا») ، «کتاب و قُررت-ال-عیون و موفرّیه-ال-قلب-ال-محزون» («کتاب نور دیده و شادی‌بخش دل اندوهگین») ، «مینهاج-ال-عباد» («رهنمای بندگان خو­دا») شرح به «کتاب-ال-فقه-ال-اکبر» («کتاب فقه کبیر») و غیره، که اکثر تا زمان ما باقی  مانده‌اند. آنها (علی‌الخصوص «خزانت-ال-فقه و «تنبیه-ال-غافلین») مسئله‌های حقوق والدین در نزد فرزند، حقوق فرزند در نزد والدین، ضرر شرابنوشی، برگشتن از راه دروغ و غیبت و حسد، خیر و احسان به یتیمان، رحم و شفقت، فضیلتهای کسب، ضرورت دانستن قاعدة تناول خوراک، آداب، شرم و حیا و غیره را در بر می‌گیرند. میراث علمی نثر ابن محمّد صرف نظر از محدودیّت ادیا­لاگی و عقیده‌های دینی و عرفانی، ب­رای مویین نمودن وضع محیط علمی دوره‌اش، حلّ بعضی مسع­له‌های فقه، اخلاق و غیره اهمیت دارند.