نثر ابن احمد یبن اسماعیل (نثر 2، سال تولد تخمیناً 906-وفات 943) ، حاکم دولت سامانیان. از بس که نثر ابن احمد هنوز نابالغ بود، دولت را از نام او اوّل وزیر ابوعبدالله جیهانی، سان وزیر ابولفزل بلعمی اداره میکردند. در این دوره برای تخت و تاج در بین اعضایان سلالة سامانیان زد و خوردهای تیز و تند به وقوع آمدند، ولی زود برطرف کرده شدند. در زمان نثر ابنم احمد در خراسان و ماوراءالنهر هرکت شیهها اوج گرفته نفوذ آیها چنان پرزور میگردد، که حتّی خود نثر ابن احمد مذهب شیه را کبول کرد. روحانیان سونیی دولت سامانیان از این کار نثر ابن احمد ناراضی شده، بر ضد او سوءقصد کردند، امّا نثر ابن احمد آن را آشکار ساخت. با این همه، سال 943 نثر ابن احمد از تخت و تاج دست کشید و آن را به پسرشنوه i واگذاشت. در زمان نثر ابن احمد دولت سامانیان از جهت اقیسادی و مدنی نشو و نما یافت. او قصر و بناهای پرشکوه زیادی بنیاد کرد.
د .: برتالد و. و. ، ترکیستن و ایپاخ و مانگالسکاگا نشیستویه، ساچینینی، تام 1، مسکو، 1963؛ نیگمتاو ن. ن. ، گاسودرستوا سمنیداف (مویرنّخر ا خارسن و ix-x وّ .) ، دوشنبه، 1977.