نمکهای کلیی

جنسهای کوهه تهشینیست، که از مینیرلهای کلیی و کلی و مگنییدار در آب نگز حل‌شونده عبارت است. مهمترین مینیرلهایش س ا ل و ا ن (کس1؛ 52، 44% ک) ، کرنلّیت (کس1 • mgcl، • 6h2o؛ 35، 8% ک) ، کینیت (kmg[so4]cl • زن2ا؛ 14، 07% ک) ، پ آ­ ل ا گ ا ل ا ت (k2mgca2[so4]4 2ن20؛ 12، 97% ک) ، لنگبیینیت (k2mg2[sا4]3؛

18، 84% ک) و غیره. جنسهای کوهی کلییدار مهم اینهایند: جنس کرنلّیتی (45-85% کرنلّیت و 18-50% گلیت و کمی سیلوین، انگیدریت، مینیرلهای گلی و کربنتی دارد) ، س ا ل و ا ن ا ت  (95-98% سیلوین و گلیت و غیره) ، خرتزلتس یا نمک سخت (8-25% سیلوین، 18-30% کیزیریت، 40-60% گلیت، 0، 5-2، 0 مینیرلهای کربن­تی و غیره). نمکهای کلیی در نتیجة بخار و خنکشوی رپ (نمکاب)-ا تالابهای کلییدار حاصل می‌شوند. کانهای نمک کلیی در دوره‌های گیالاگی اقلیمشان گرم و خشک پیدا شده‌اند. مخصوصاً شرایط دوره‌های دیوان، پیرم، نیاگین برای غن شدن نمکهای کلیی مساعد بود. نمکهای کلیی در بین ته‌نشست کولهای شور حاضره نیز موجودند.

میقدار ک2ا در کانهای صناعتی نمکهای کلیی 12-30% است. ذخیرة عمومی نمکهای کلیی در اتّفاق ساویتی 166، 4 ملرد ت (24 ملرد ت به حساب ک2ا)- را تشکیل می‌دهد، که قسم زنویاد آن در اورال (سالکمسک، ولایت پیرم) ، قزاقستان غربی، اکراینه ا غapبی، بیلاروسّیه جایی گرفته‌اند. کانهای کلان نمکهای کلیی در ردگ (شتسفورت) ، رفگ (گنّاویر، گرتس، گیسّین، بدین) ، شمه (نیو-می‌کسیکا، کلی­فارنیه) ، کنده (سسکچیون) ، فرن­سیه (ایلزس) ، اتلیه (جزیرة سیتسیلیه) نیز معلومند.

نمکهای کلیی اساساً در خواجگی قشلاق استفاده می‌شوند. اشیای خام اساسی اس­تیهسال نوریهای کلییدار می‌باشند. اینچنین در ساحه‌های ایلیکت­رامیتلّورگیه، طبّ، صورتگیری، پی­راتیخنیکه، استحصال شیشه، ، صابون، رنگ و مخصوصاً در صناعت شیمی (برای استحصال کسl، k2co2، کان، kn03، k2so4 و-fqhf) به کار می‌برند.

د .: و ا ل یه ش ک آ م. گ. ، گیاخیمیچیس­کی زکانامیرناست فارمیراونیه می‌س­تاراجدینیی کلیینыخ سالیی، م. ، 1962؛ کشکراف آ. د. ، فیویگ م. پ. . کلیینыی ا مگنیزیلنыی سال. م.-ل. . 1963؛ یرجیمسکیی یه. یه. ، کلیی­نыی ا کلییناسنыی گلاگننыی پارادы، ناواسیبیرسک، 1967.