نقلیات راه آهن، نقلیایست (پراواز، تیپلاواز، الکتروواز و غیره) ، که توسط آن بار و پسسجیر میکشانند. نقلیات راه آهن برابر ترقّی کاپیتالیزم پیدا شد. سال 1825 در انگلیه اوّلین راه آهن ستاکتان-درلینگتان ساخته شد. در روسیه باشد، نخستین راه آهن پیتیربورگ-سرسکایی سیلا-پاولافسک را سال 1837 ساختند. سال 1851 ساختمان راه آهن پتربورگ-مسکو به آخر رسید.
سال 1980 در ا.ج.ش.س. طول راه آهن 141، 8 هزار کیلومتر از آن جمله 43، 7 هزار کیلومتر راه آهن الکتریکانیده بود.
راههای آهن اساسی ا.ج.ش.س.، که مرکز مملکت را با دانبسّ، اورال، سیبری، شرق دور پیوست میکنند، اینهایند: راه آهن مسکو-گارکیی-پیرم، سویردلوفسک-آمسک، مسکو-ارزمس-قزان-سویردلوفسک-آمسک-ناواسیبیرسک-کرسنایرسک-تیشیت-ارکوتسک-چیته-خبروفسک-ولدیواستاک و غیره سالههای 1960-70 مگیسترلهای نو ساخته شدهاند: ابکن-تیشیت، مکت-ازین و غیره. سال 1974 ساختمان راه آهن بیکل و امور است-کوت-کامسامالسک امور (3200 کیلومتر) آغاز یافت. راههای آهن ا.ج.ش.س. با راههای آهن بینلخلقی 25 مملکت اوراپه و آسیا پیوست میباشند. سال 1980 در ا.ج.ش.س. توسط راه آهن 3728، 2 میلیون تُن بار، 3569 میلیون پسسجیر کشانده شد.
ا.ج.ش.س. از جهتی حجم بارو پسسجیرکشانی در جههای جای یکم را میگیرد. در نتیجة ازنوسازی تکنیکی در نقلیات راه آهن ا.ج.ش.س. الکتروواز و تیپلاواز جاری کرده شد. در ساختمان راههای آهن ریلسهای وزنین، شپلههای آهن و بتون و غیره استفاده کرده شدند؛ راههای آهن اساسی با اوتابلاکیراوکه و دیسپیتچیر مرکزی مجهز گردیدند. در نتیجة ازنوسازی تکنیکی ارزش اصلی بارکشانی در سالهای 1950-70 قریب دو مراتبه کم شده، ثمرة محنت باشد در همین دوره قریب 3، 4 مراتبه افزود.
ساختمان راه آهن تاجیکستان در سالهای اوّل حاکمیت ساویتی آغاز یافت. سال 1925 با تشبث پرتیة کمونیستی و حکومت ساویتی ساختمان راه آهن سمساناوا-ترمذ-دوشنبه cap شد. این راه آهن در شرایط نهایت دشوار، در شرایط نرسیدن آب، مصنوعات و آذوقهواری ساخته میشد. در این ساختمان هزارها زمینکن، سنگچین و دریدگران کار میکردند. 7 نوامبر 1925 به واکزل تیرمیز اوّلین پایزد آمد. سال 1926 راه آهن تا جرقورغان-نخستین ستنسیة راه آهن ترمذ-دوشنبه دوام داده شد.
در نوامبر 1927 راه آهن تا دشت وادی سرخان رسید. زمستان سالهای 1927-28 در سهیک اچستکه راه آهن خوابانده شد. ستنسیة نو-شورچی به استفاده داده شد. 11 سپتامبر 1929 به ش. دوشنبه نخستین پایزد آمد.
راه آهن تاجیکستان را با دیگر ریسپوبلیکه و ناحیههای مملکت پیوست. اچستکههای راه آهن تیرّیتاریة تاجیکستان به هیت راه آهن آسیای میانه داخل است. درازی راه آهن برش مقرّری 255 کیلومتر، درازی راه آهن کمبر 386 کیلومترم میباشد. حاضر کریب تمام بارها با تیپلاوازها کشانده میشوند، که این ثمرة محنت را بلند برداشته، ارزش اصلی بارکشانی را کم کرد. صفت بارکشانی بهتر گردیده، واگنهای هوایشان منتظم تازهشونده به استفاده داده شدند. سرعت پایزدهای پسسجیرکش خیلی افزود. راه آهن کمبر، که دوشنبه را با وادی وخش و ولایت کولاب میپیوندد، فقط برای بارکشا-نی داخل ریسپوبلیکه خذمت میرساند و به سبب رواج و رونق نقلیات اتومبیل اهمیت خود را بیش از پیش گم میکند. توسط راه آهن کمبر به وادی وخش سوزشواری، موری، چوب و تخته و غیره میکشانند. سال 1970 با راه آهن کمبر 836 هزار تُن بار کشانده شده بود. در همین دوره حجم کارهای نق-لیاتی تقریباً 1، 7 مراتبه افزود.
دبیات: جیلیزناداراجنыی ترنسپارت ا.ج.ش.س. و داکومینتخ کمونیستیچیسکایی پرتی ا ساویتسکاگا پرویتیلستوه، مسکو، 1957.