نقلیات دریایی

نقلیات دریایی، نقلیاتی آبی، نقلیاتیست، که توسط آن با راههای آبی داخلی (دریاها، کولها، آب‌انبارها، کانالها) بار و پسسجیر می‌کشانند. نقلیات دریایی فلات (همه گونه کشتیهای گوناگون دریایی) ، راههای علاقه، بندرها، مؤسسه‌های کشتی‌سازی و تعمیر کشت و غیره را متّحد می‌کند.

کیشتیگردی دریایی در عصرهای 6-9 در بیننّهرین، مصر قدیم و ختایی ترقّی کرده بود. راه بزرگ آبی «از وریگها تا یونانیها» (راه آبی تجارتییست در رو­س کییف، که روس شمالی را با جنوبی، نزدیبلتیکه و سکندینویّه را با رم می‌پیوست) مشهور است. در روسیه اوّلین کشت سال 1815 (در پتربورگ) ساخته شد. اوّ­لین تیپلاخاد جهان را سال 1903 در روسیه ساخته‌اند.

نقلیات دریایی مخصوصاً در سالهای حاکمیت ساویتی باسرعت ترقّی کرد. طول عمومی راه دریای ا.ج.ش.س. 9، 6 میلیون کیلومتر بوده، زیاده از 144، 5 هزار کیلومتر آن کشتی‌گرد است. مهمترین راههای دریایی اینهایند: ولگا، دنیپر، دان، دوینة شمالی، پیچاره، انیسیی، لینه، آب، ارتыش، امور. مهمترین کانالهای کشتی‌گرد بهر سفید و بلتیکه، راه آبی والگه و بلتیکة به نام ولاديمير الیچ لنین، کانال به نام مسکو، کانال والگه و دان به نا­م ولاديمير الیچ لنین می‌باشند. بندرهای اساسی دریایی اینهایند: مسکو (3-تا) ، گارکیی، والگاگرد، کییف، دنیپراپیتروفسک، لنینگراد، راستاو، پیرم، ارخنگیلسک، آسیتراوا (در دریای لینه) ، کرسنایرسک، ناواسیبیرسک، آمسک، خبروفسک، اگرکه. انکشاف راههای آبی داخلی به توفیل ساختمان انشائات کلان گیدرا­انیرگیتیکی با شلیوزهای کشتی‌گرد (والگاگرد، کویبыشیف، سرتاو، گارکیی (در دریای ولگا) ، پیرم (در دریای کمه) ، کخاوکه، کرمینچوگ، دنیپ­رادزیرجینسک، کییف (در دریای دنیپر) ، ناواسیبیرسک (در دریای آب) ، ارکوتسک، برتسک (در دریای انگره) و غیره به تنظیم جریان دریاها مساعدت می‌کنند. فلات دریایی منتظم با کشتیهای نو حاضره‌زمان تأمین کرده می‌شود. در ا.ج.ش.س. با نقلیات دریایی 568، 1میلّیان تُن بار (بردواوردش 244، 9 ملّیرد تُن/کیلومتر) و 138 میلیون نفر پس­سجیر کشانیده شده است (1 ژانویه 1980).

ز جملة دریاهایی، که در حدود تاجیکستان جاریند (قسماً دریای ام و و شاخاب آن پنج) کشتی‌گردند (طولشان 300 کیلومتر). کا­ر نقلیات دریای داخل رسّ تاجیکستان را مؤسسة کارهای کشتیرانی دریای آسیایمیانگی به عهده گرفته است. با کشتی بین ریسپوبلیکه‌های برادری ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان بار می‌کشانند. سال 1970 با نقلیات دریای 160، 0 هزار تُن بار کشا­نیده شده است، که حجم وارداتش 333، 2 هزار تُن بود. قسم زیاد بار آورده شده محصولات نیفت (42%) ، غلّه (9%) ، چوب و تخته (4%) است. پنج، ایوج، فیزابادقلعه ایستگاههای اساسی کشتیند. قریب ه­مة بار از بندر ترمذ (رسّ ازبکستان) آورده می‌شود. ایستگاه کشتی پنج پایان با راه آهن کمبر آن جا علاقه‌مند است.