نقلیات اتومبیل

نقلیات اتومبیل، نقلیاتیست، که توسط آن بار و پس­سجیر می‌کشانند. نقلیات اتومبیل آخر عصر 19 ترقّی کرد. سال 1900 در جهان 11 هزار، 1940 46 میلیون، 1950 70، 4 میلیون، 1968 190 میلیون اتومبیل بود. در روسیه تاریوالیوتسیانی نقلیات اتومبیل ساحة مستقل نبود. سال 1913 در روسیه 8، 8 هزار اتومبیل (اساساً اتومبیل سبکرو) بود.

در ا.ج.ش.س. نقلیات اتومبیل بعد پیدا شدن صناعت اتومبیلی وطنی ترقّی کرد. گردش بار نقلیات اتومبیلی در ا.ج.ش.س. سال 1970 نظر به 1913 89 مراتبه افزود. برای ترقّی باسرعتی  اتومبیلهای مکمّل و پراقتدار و تیزگرد، نرخ ارزان بارکشانی و ساختمان راهها امکانیت دادند.

در تاجیکستان نقلیات اتومبیلی بعد غلبة روالوتسیة کبیر سوسیالیستی اکتبر ترقّی کرد. اوّلین اتومبیل به دوشن­بی سال 1926 آمد. سال 1929 در ریسپوب­لیکه ساختمان راههای اتومبیلی آغاز یافت. ابتدای سالهای 30 خواجگی اتومبیلی ریسپوبلیکه بسا وسعت یافت. در برابر افزودن و بهتر گردیدن راهها پرک اوتاما­بیلی هم وسیع شد. در ابتدای پنج‌سالة 2-یوم پرک اتومبیلی ریس­پوبلیکه 4، 6 مراتبه، در آخر پنج‌سالة 2-یوم 32 مراتبه افزود، طول راههای سنگفرش ریسپوبلی­که سال 1940 نظر به 1929 282، 2% زیاد گردید. سال 1940 راه اتومبیلی پامیر ساخته شد. نقلیات اوتامابتلّ رسّ تاجیکستان با کشاندن بار و پسسجیران داخل ریسپوبلیکه مشغول است. بیرون از ریسپوبلیکه هم بار کشانده می‌شود (دوشنبه-ترمذ، خاروغ-اش، پنجکینت-سمرقند، اوراتپّه-خواصت، لنین‌‌آباد-تاشکینت و غیره). در داخل ریسپوبلیکه قریب 88% (1974) بار با نقلیات اتومبیلی کشانده می‌شود. وزن قیاسی آن در گردش بار نقلیات اوتاما­بیل مملکت تقریباً 0، 9%، امّا در حجم عمومی بارکشانی اوتاما­بیلی 0، 8%-را تشکیل می‌کند.

سال 1970 حجم بارکشانی نظر به 1940 31 مراتبه و گردش بار 34 م­راتیبه افزود. در ریسپوبلیکه بار را اساساً ماشینهای پرک اتومبیلی وزارت نقلیات و خواجگی راه رسّ تاجیکستان می‌کشانند. به ریانهای شمالی ریسپوبلیکه تریست او­تامابیلی لنین‌‌آباد، به ریانهای جنوب تریست اتومبیلی دوشنبه و به وبک تریست اتومبیلی پامیر خذمت می‌رسانند. سال 1955 بارکشانی مرکزانیده شد. سال 1968 خواجگیهای اتومبیلی پرّه به اصول نو بپلنگیری و هوسمندانی اقتصادی گذشتند. تمام مرکزهای ریان و محلهای کلا­ن اهالی‌نشین بین خود علاقة اتومبیلی دارند (غیر از بعضی ریانهای کوهی، که در زمستان را­ه اغبه‌ها محکم می‌شوند). پسسجیران را اساساً اتومبیلهای او­تاپرک استفادة عموم می‌کشا­نند. حاضر اهالی تاجپکپستان از اتوبوس بیشتر استفاده می‌برد.

سال 1980 در ریسپوبلیکه توسط اتوبوسهای استفادة عمومی 197، 7 میلیون نفر پسسجیر کشانده‌اند.

دبیات: آرلاو ب. پ. ، رزویتی ترن­سپارته و ا.ج.ش.س.، مسکو، 1963؛ پراکافیف ا. ا. انیسیماو ا. پ. ، ایکانامیکه اتومبیلناگا ترنسپارته، مسکو، 1965.