نخچیر

نخچیر، نخجیر، بز کوهی، بز شخگرد، آه و (cap­ra (ibex) sibirica) ، هیوان وحشی جفتسومیست از جنس بز. در رسّ تاجیکستان یک زیرنمود نخچیر (س. s. alaiana) معلوم است. نخچیر کلان‌جثّه بوده، رنگش اشهب بورتاب یا سیاهتاب، دو پهلو و گردنش خال-خال، وزنش از 40-60 کیلّاگرمّ (مادنخچیر) تا 100-130 کیلّاگرمّ (نرنخچیر) ، شاخش ک­ج کمانشکل (درازی‌اش زیاده از 1 متر) می‌شود. نخچیر ماه ژوئن 2-تا بچه می‌زاید. نخچیرها ساکن محلهای سیرشخ بوده، گله-گله (از 3-4 تا 30-40 سری) زندگی می‌کنند، خوراک آنها هر گونه علف، ریشه و گیاههای خوشه‌دار، اینچنین برگ و شاخه‌های بتّه و درختان می‌باشد. نخچیر ساکن قطارکوههای تیانشان، پامیر و آلایی و همه ناحیه‌های تاجیکستان (600-5000 متر بلندتر از ساحل بهر) است. سرشمار آن نسبتاً زی­یاد است. از روی معلومات آ. و. اگا­راف در مساحت قریب 100 کم2-ا سه وادی پامیر شرقی تا 600 cap نخچیر دچار می‌آید. در بسیار وادیها از 40 تا 100 cap (در 100 گه) نخچیر هست.

در 30-40 سال آخر در قطارکوههای پست (پنج، وخش، قرتاغ، اریقتاغ، کوه مغول و غیره) نخچیر در نتیجة شکار بی‌نظارت تمام نیست شده است. نخچیر اهمیت کلان اقتصادی دارد. ه‌ا آن گوشت، روغن و پوست خوش‌صفت می‌گیرند. سرشو­مار عمومی نخچیر در ا.ج.ش.س. قریب 500 هزار است. در رسّ تاجیکستان شکار نخچیر منع کرده شده است.

دبیات: اگاراف آ. و. ، اکولوژی سیبیر­سکاگا گارناگا کازله، «تر. زین ان ا.ج.ش.س.»، تام 17، مسکو- لنینگراد، 1955؛ سپاجنی­کاو گ. ن. ، رتسیانلنایی اسپالزاو­نی ا آخرنه پریرادنыخ باگتستو تد­جیکیستنه، دوشنبه. 1967؛ جیزن جیواتنыخ. ملیکاپیتیوشی ال زویر، تام 6، مسکو، 1971.