محسن کاشانی محمّد ابن مرتضی ملقّب به ملّا محسن فیز (1597-1680) ، شاعر، محقّق، و فیلسوف عصر 17 ایران، شاگرد فیلسوف معروف دورة صفویّه صدرالدّین شیرازی. معلومات ابتدایی را در کاشان گرفته است. سال 1654 به شیراز میآید و در نزد میرداماد و صدرالدّین شیرازی به آموختن علوم عقلی میپردازد. بنا به معلومات مأخذها زیاده از 200 acap راجع به مسئلههای گوناگون فلسفه، اخلاق تألیف نموده است. «قصص-ال-علماع» در بارة 69 اثر او معلومات میدهد. یکی از اثرهای فلسفی او «اصول معارف» است، که در آن مسئلههای وجود، معرفت هستی، شکلهای وجود و حقیقت آن، مرتبههای ذات وجود مورد بحث قرار گرفته است. در فقه نیز اثری تألیف کرده است. «موهیجّت-ال-بیزاع» نیز اسر فلسفی و عرفانی اوست. مؤلف «مجمع-ال-فصحا» دیوان محسن کاشانی را از 6 یا 7 هزار بیت عبارت میداند. نمونههای شعری از دیوان او در «روزات-ال-جنّات» و“ریهانت-ال-ادب”و آورده شده است، که دارای مضمون عرفانی میباشند.
ز مضمون آثار محسن کاشانی پیداست، که او بیشتر به تصوّف میل داشته است. مؤلف «روزات-ال-جنّات» به تصوّف رغبت زیادی داشتن و به «وحدت وجود» قائل بودن محسن کاشانی را نقل میکند. بنا بر این در بین مردم فارس شهرت اییاد داشت. محسن کاشانی چون صوفی و فیلسوف باثبات تعلیمات اساسی تصوّف را به اخلاق موجوده آشتی داده، برای فرد مفید هامان خود بودن کُشیده است.