موعجم-ال-بولدان

«معجم-ال-بولدان» اثر 10-جلدة گیاگرف و سییاه عصر 13 یاقوت هموی، که سال 1224 با یاری و همکاری عالم، فیلسوف و مورّیخ عرب ابن قیفتی تألیف شده است. مؤلف در نوشتن «معجم-ال-بولدان» زیاده از 50 اثر عالمان یونان (افلاتو، پیفگار، بتلیموس) ، گیاگرفهای شرق (ابن خردادبیه، ابن واضح، ابوزید بلخی) و دیگرن را استفاده برده است. مندرجة این اثر از مقدّمه.

5 باب، قسم لغت و قسم تعری­خ عبارت است. مؤلف در مقدّمه عاید به گیاگرف و سییاهان قدیم و عصر میانگی، میراث علمی آنها سخن رانده در بارة عاملهایی، که برای نیدایش و انکشاف ادبیات گیاگرفی apaب کمک رسانده‌اند، معلومات می‌دهد. با­ب 1 اثر دایر به شکلهای زمین نظریه‌های بسیاری را در بر می‌گیرد، که آنها به معلوماتهای جغرافی متیمتیک اساس یافته‌اند. باب 2 اساساً به شرح و ایضاح سیستم معمول به اقلیمها جدا کردن محلها بخشیده شده، اینچنین برجهای آسمانی، مملکتهای زیر این برجها بحث می‌کود؛ باب 3 به اصطلاح و نامهای گیاگر­فیة استرانامی؛ باب 4 به تصنیفات مختصر محلهای گوناگون در تصرّف عربها بوده بخشیده شده است؛ باب 5 معلوماتنامة تاریخی ناحیه‌های علی‌حده، تقسیمات دولتها و توصیف اهالی آنها را در بر می‌گیرد. در قسم لغت اثر اصطلاحها از روی الفبا جایی داده شده، هر کدام ایضاح تاریخی، گیاگرفی، استرانامی و فی­لالاگی و اتنوگرافی خود را دارند. قسم تاریخی اثر به تاریخ شخرها، اهالی، عالمان و دانشمن-دان آنها و عرف و عادت ساکنان این محلها عاید است.

د .: کرچکاوسکیی ا. یو. ، ازبر. ساچ. ، ت. 4؛ م.-ل. ، 1957؛ ه ا ک م ا ت و لّایف x. ، شایسلاماو ش. ، یاقوت همویی، تاشکینت، 1965.