منجورها

منجورها (خود «موچج و نیلمه» گویند؛ به ختایی: موچج و جاو تس جان) ، خلق، اهالی اساسی شمال و شرق ختایی، اساساً در قسم جنوب منجوریه زندگی می‌کنند. شماره‌اشان قریب 11 ملن. نفر (2017 سال). به زبان منجوری فقط در مضافات خایلونتسزین، در دیگر موضعهای ختایی باشد، به زبان ختایی گپ می‌زنند. معتقدان دین و مذهب پیرو بودائیه و داسیه بوده، اجدادان خود را می‌پرستند. منجورها اساساً اولادان اهالی قدیمی شمال و شرق ختایی بوده، در سالنامه‌های ختایی چون قبیله‌های تنگوس نامبر شده‌اند.

در تشکّل منجورها قبیله‌های همجوار ترک، مغول و غیره اشتراک کرده‌اند. ابتدای عصر 17 خلقیت و سرزمین یگانة موچج و تشکّل یافت. منجورها عصر 17 کاریّه، ختایی و مغولستان، عصر 18 نونگریه و تیبیت را ضبط نموده، امپراتوری تسین را تشکیل دادند. منجورها و خیتایها با هم آمیخته، زبان، عرف و عادت، عنصرهای مدنیّت مادلی و معنوی یکدیگر را تکمیل دادند. در بین منجورها عنصرهای تقسیمات اولادی، جهت خاص اقامتگاهها، عرف و عادت و غیره باقی مانده‌اند. مشغولیّت اساسی منجورها دهقانی بوده، در ناحیه‌های کوهی کارکرد چوب ترقّی کرده است. منجورها قسماً در صناعت کار می‌کنند.