ملیزیه

64 Views

ش. کوله-لومپور (پایتخت ملیزیه)

ساخت دولتی. مله‌ای-حاکمیت مطلقاً کانستیتوتسیانی. سردار دولت حاکم عالیست، که او را شورای حاکمان، حاکمان شتتها به مهلت 5 سال انتخاب می‌کنند. آرگن عالی حاکمیت قانون‌برآر پارلمنت است، که آن از 2 پلته-سینت نه پلتة نمایندگان عبارت. آرگن عالی اجرائیه‌-حکومت (کبینیت وخیران) با سرداری سروزیر.

سیستیمة سودی: سود فدرالی و دو سود عالی، سودهای آکروگی، سودهای شریعتی و غ.

هالی. اهالی مملکت از جهت ترکیب ایتنیکی خیلی مرکّب بوده، در آن ملیها، خیتایها، خلقهای اسلشان از هندوستان، پاکستان و ونگلدیش، دیکها، کدزنها، مالنه و، بج و و دیگر خلقها زندگی می‌کنند. زیچی میانة اهالی در 1 کم² بیش از 32 نفر زبان دولتی-مله‌ای. دین حکمران-اسلام. شهرهای کلان: چارتگون، اپاخ-جاهار-بر و، کلنگ، ملکّه.

‌طبیعت. ملیزیه در منطقة ایکوتاری جایگیر است. قسم زیاد نیم‌جزیرة ملکّه از تپّه و کوههای پست و نسبتاً بلند عبارت است (1000-2000 م). نقطة بلندترینش ک. تخن (2190 م .) قسم ساحلی پست هموار (برش تا 90 کم) ، ساحلهای جزیرة کلمنتن هموارند. در قسم میانة آن تپّه و کوهها (بلندیشان 2000-2400 م) واقع‌اند. نقطة بلندترین ملیزیه ک. کنیبل و (4101 م). ثروتهای زیرزمینی: قلعگی، آهن، باکسیت، انگشت و نیفت و غ. اقلیمش ایکوتاری، در شمال سوباکوتاری، مسّانی. حرارت میانة ماهانه در دوام سال 25°-28° س. بارشات سالانه در ریانهای ساحلی 2000-5000 مّ. دریاهای رننگ، پخنگ، برم و غ. سیرابند. خاکش خاکستری لتیریتی، در پستیها-الّیوویلی. ه‌ا قسم تیرّ. ملیزیّه را جنگلهای تراپیکی سیرنم (نخل، بمبوک و غ .) پوشانیده‌اند. عالم هیواناتش بایی است (فیل، کرکدن دوشاخه، خرس، پلنگ، یوز، شاخبرزگاو، میمونهای آدم‌شکل (آرنگوتنگ، گیبّان). رستنیهای تراپیکی و هیوانات تراپیکی در کوروکهای ملّی تمن-نیگره و بکا گرد آورده شده‌اند.

ملیزیه در خریط

اچیرک تاریخی. تا سال 1963 در تیرّ. حاضرة ملیزیه کالانیه‌های انگلیه-ملیّه، سروک و صباح واقع بودند.

ملیّه. در زمانهای قدیم در تیرّ. ملیّه قبیله‌های نیگرووسترلی و اوسترانیزی ساکن بودند. در ابتدای هزارة 1 م. قبیله‌های مله‌ای مسکن گرفتند. اوّلین دولتهای فئودالی ملیّه عصرهای 1-3 م. تشکیل شدند، که عصر 8 به امپراتوری شریویجیّه سومتره تابع شدند. در عصر 13 کنیزیهای شمالی و مجپخیته کنیزیهای جنوبی را تصرّف کردند. ملیی

ملیزیة شرقی (صباح). شالیزار. عصرهای (ب-16 به هیت ملک سلطانی ملکّه داخل بود. عصرهای 16-18 پراکندگی دولتهای فئودالی افزود، که در نتیجة آن مستملمکداران پارتوگلیه و هلند به این سرزمین cap درآوردند. ه‌ا آخر عصر 18 ایکسپنسیة انگلیه cap شد. مملکت به منبة اشیای خام ماناپالیه‌های انگلیه تبدل یافت. در رفت مبارزة ضد مستملکداران (ابتدای عصر 20) اوّلین تشکیلاتهای برجوزی-داماکرتی، سالهای 20 کروجاکهای مارکسیستی و اتّفاقهای کسبة دموکراتی به وجود آمدند. سال 1930 پرتیة کمونیستی ملیّه (پکم) تشکیل شد. سالهای 1941-42 ملیّه را ژاپن ضبط کرد. تحت راهبری پkm در مملکت حرکت آزادی‌خواهانه اوج گرفت. آخر سال 1942 در ملیّه بر ضد قشونهای ژاپن ارمیة خلقی تشکیل یافت، که آن چندین ریانهای مملکت را از اسارت استیلاگران آزاد کرد و دگرگونسازیهای دموکراتی گذراند. بعد تسلیم شدن ژاپن (سپتامبر 1945). به ملیّه قشونهای انگلیه درآمدند. مرحلة نو مبارزة آزادی‌خواهانه cap شد. در زیر فشار مبارزة آزادی‌خواهانه حاکمیت سیاسی به دست فئودالان ملیّه و برجوزهای کلان گذشت. 31 آگوست 1957 استقلالیّت مملکت اعلان شد. امّا بعد بستن شرطنامه دایر به مدافعه‌ و یاری بینیهمدیگری با بریتنیة کبیر (سال 1957) بزه‌های حربی انگلیه در تیرّیتاریة ملیّه باقی ماندند.

در عصر 16 صباح به هیت ملک سلطانی برونسی و سول و داخل بود. سالهای 1877-78 صباح را کنسول اوستریه-وینگریه در گانکانگ آویربیک و تاجر انگلیس دینت به دست درآوردند. سالهای 1942-45 قشونهای یگان صباح را ضبط کرده بودند. از سال 1946 صباح مستملکة بریتنیة کبیر گردید. از سال 1963 شتت ملیزیه می‌باشد. سروکیز عصرهای اوّل میلاد معلوم است. تیرّ. آن به دولتهای شریویچیّه و مچپخیته، بعد از عصر 16 تا نیمة یکم عصر 19 به سلطان برونیی تابع بود. سال 1841 سروک را ماجراجوی انگلیس ج. بروک به دست درآورد؛ سالهای 1861، 1882، 1885، 1890، 1905 غ و وارثانش ملکهای خود را از حساب ملک سلطانی برونیی وسیع کردند. سای 1850 شمه و سال 1964 برنتنیة کبیر سروک را همچون دولت صاحب‌استقلال اعتراف نمودند. سال 1888 سروک پراتیکتارت، سال 1946 مستملکة انگلیه شد. سال 1963 سروک همچون شتت به فیدیرتسیة ملیزیه داخل شد.

در سالهای آخر در مملکت ضدیتهای اجتماعی و اقتصادی، در جماعههای مله‌ای، ختایی و هندی روحیة ملّتچیگی، در 2 شتت ملیّه شمالی (در جزیرة کلمنتن) تمایلهای سیپرتیستی باقی ماندند. چون سالهای پیشینه دایره‌های حکمران فئودالی و برجوزی، بر خلاف سیاست ختایی، راه مستحکم نمودن موقعهای اقتصادی ملیها را دوام دادند. اساس راه سیاست بیرونی ملیّه همراه نشدن به بلوکها، همزیستی آسایشته، به «منطقة صلح، آزادی و بی‌طرفی» تبدل دادن آسیای جنوب و شرقی (آجش) ، برابر نگاه داشتن رابطه‌های مستحکم با بریتنیة کبیر، ژاپن، شمه و استرالیا، در دایرة اسین انکشاف دادن همکاری ریگیانلی بود. راهبریّت ملیّه نسبت به دگرگونیهای روالیوتسیانی در کمپوچیه موقع منفی اشغال نمود، ساویت روالیوتسیانی رخک-را اعتراف نکرد. ملیّه در سیسّیة 34 اسّمبلایه ژنرالی تدم وکالتهای «نمایندة» پال پات را طرفدار کرد و یکی از مؤلفان ریزالیوتسییس بود، که آن دخالت را به کارهای داخلی رخک پیش‌بینی می‌نمود. در این حال طرفدار دوام دادن گفت و شنید با رسو، مودابیل کانفرانتتسی بین مملکتهای اعضای اسین و دولتهای نیم‌جزیرة هندوستان بود.

پرتیه‌های سیاسی و اتّفاقهای کسبه. پرتیه‌های کالیتسیة حکمران در فرانت ملّی (فم) متّحد گردیده‌اند. پرتیه‌های اساسی در فم: تشکیلات متّحدة ملّی ملیّه، سال 1946 تأسیس یافته است. منفعتهای فئودالان و برجوزیة ملیّه را افاده می‌کند. اسّاتسیتسیة خیتایی ملیزیه، سال 1946 تأسیس یافگه است. پرتیة کلانترین برجوزیة محلی خیتایان، کانگریسّ هندوستانی ملیزیه. سال 1949 تأسیس یافته است. منفعتهای هندویان ثروتمند محلی را افاده می‌کند. پرتیة عملیات دموکرات ب. سال 1966 تأسیس یافته است. پرتیة اسلامی پنملة.

سال 1951 تأسیس یافته است. پرتیة کمونیستی ملیّه. سال 1930 تأسیس یافته است، از سال 1948 در شرایط غیریلیلی. در زیر تأثیر ماستان می‌باشد. کانگریسّ اتّفاقهای کسبة ملیزیه. سال 1949 تأسیس یافته است.

خاجگی. ملیّه-مملکت اگرری بوده، صناعت معدن کوهی‌اش ترقّی کرده است. اقتصادیات آن به ماناپالیة خارجی، اساساً به ماناپالیه‌های انگلیه تابع می‌باشد؛ سالهای آخر به ملیّه ماناپالیه‌های ژاپن، امریکا و دیگر دولتها تارفت بیشتر cap می‌درارند، رل کاپیتالی خیتایهای محلی می‌افزاید. حکومت پلنهای پنج‌سالة ترقّیات را (برای سالهای 1966-70 و 1971-75) قبول کرد. سال 1975 در نتیجة کریزیس اقتصادی، که جهان کاپیتالیستی را فرا گرفته بود، سرعت ترقّیات اقتصادی ملیّه خیلی سست شد. xاجگی قشلاق. حصّة ‌محصولات عمومی ملّی را می‌دهد، در آن 65% اهالی کار می‌کند. خواجگی پلنتتسیانی کاپیتالیستی، که اساساً برای ایکسپارت محصولات می‌برارد، خیلی ترقّی کرده است. ملیّه به خارجه کوچوک، روغن جوز هندی، مورچ، اننس، چایی، ویولی می‌‌فروشد. ماهیگیری هم انکشاف یافته است. در بربار ساخه‌های صناعت معدن کوهی و کارکرد اشیای خام خواجگی قشلاق صناعت ماشینسازی (زوادهای وصل اتومبیل، ماتاتسیکل، ماشینهای خواجگی قشلاق) الکتروتیخنیکه و الکترونیکه، صناعت شیمی (لاک، نوریهای مینیرلی) انکشاف می‌یابد. کارخانه‌های نچندای کلان صناعت بافندگی، چوبگری، صناعت خوراکواری موجودند. کاسبی-هنرمندی (کولالی، زرگری و غ .) از قدیم معمول است. طول راه آهن 1815 کم و اتومبیلگرد 27 هزار کم (1976). نقلیات بحری (بندرهای پیننگ، سودکو) رل مهم می‌بازد. در کوله-لومپور، پیننگ و کاته-کنیبل و ایراپارت هست. سالی 1970    بین مسکو-کوله-لومپور علاقة هوایی گشاده شد.

ملیزیه از خارجه ماشین و تجهیزات، سوزشواری، مالهای شیمیایی، متالهای سیاه میخرد. شریکان اساسی سودایش: ژاپن، سینگپور، شمه، استرالیا، بریتنیة کبیر. “واهید پول-رینگگیت ملیزیه.

دبیات. ادبیات به زبانهای مله‌ای، ختایی، تمیلی و انگلیسی انکشاف می‌یابد. ادبیات ملیزبان موقع اساسی دارد. سردفتر ادبیات نو ملیّه عبدالله ابن عبدالقادر منشی (1796-1854) می‌باشد. منشی در اثر خود «قصّه بر وصف عبدالله» (1849) نابرابریهای اجتماعی، جاهلی فئودالان را تنقید می‌کند. سالهای 1925-26 «فریده-خانم» نام رمان سعیدشیخ ابن احمد هادی، که حیات همان سالهای مصر را انعکاس می‌کند، به خوانندگان رسید. احمد نوابی ابن محمّدعلی، احمد ابن اسماعیل و دیگر اثرهای زیاد ایجاد نموده‌اند. احمد ابن حاجی محمّدرشید تال رمانهای «دوست حقیقی»، «سلمه» و دیگر رمانهای دیدکتیکی آفریده است.

سالهای 30 تأثیر ادبیات نو اندانیزیه افزود. ا. صمد ابن احمد، ا. بختیار، ر. منثور و دیگران در روخ ملّی اثرها آفریدند. علی‌الخصوص در رمان ارباب حرکت ملّی عبدالله صدّیق «یکجایه مبارزه بریم» (1941) غایه‌‌های وطن‌پروری و مبارزه بر ضد مستملکداری به خوبی افاده یافته است. در سالهای 1945-57 در ادبیات اثرهایی، که در آنها حیات خلق انعکاس گردیده است، موقع اساسی اشغال نمودند. سال 1950 یک گروه ناظم و ناصران، از جمله ک. مس، و. اونگ، م. اسرف، ا. صمد اسماعیل و دیگر اتّحاد «اولاد سالهای 50» را تشکیل نموده، «صنعت برای جمعیت» را شعار خود قرار دادند. سالهای 60 ا. صمد سعید («سیلینه»، 1961) ، ا. وت («گردش»، 1965) ، ا. علی‌ («بحران»، 1966) ، ا. صمد اسماعیل («وزیر»، 1967) ، س. عثمان کیلنتن («شبّادة شمال و شرقی»، 1969) و دیگر اثرها را آفریده‌اند، که در آنها مهر و محبّت خلق نسبت به وطن خود و عداوت و نفرت نسبت به مستملکداران انعکاس گردیده است. در ملیّه به زبان تمیلی (ک. پیرومل، گ. س. شیموگم) و دیگر زبانها اثرها ایجاد می‌شوند.

ماریف. مکتبن ابتدایی 6-ساله، مکتبهای میانه به دو زینه، صنفهای پایان 3-ساله و صنفهای بالا-2 و 4-ساله تقسیم می‌شود. تییاری کسبهای تکنیکی در مکتبهای کسبهای تکنیکی و کورسهای پیدگاگی، که در بزة مکتب میانه کار می‌کنند، گذرانیده می‌شود. سال تحصیل 1974/75 در مکتبهای ابتدایی 2، 3 ملن، در مکتبهای میانه 93، 5 هزار، در سیستم تییاری کسبهای تکنیکی 54، 2 هزار نفر طلبه می‌خواند. در مملکت چنین مکتبهای عالی: انیویرسیتیت ملیّه، (تأسیسش 1962، کوله-لومپور) ، انیویرسیتیت علمهای طبیعت‌شناسی (تأسیسش 1969، پیننگ) ، انیویرسیتیت تیخنالاگی (تأسیسش 1954، کوله-لومپور) ، انیویرسیتیت خواجگی قشلاق (تأسیسش 1973، سیل‌انگار) ، انیویرسیتیت ملّی (تأسیسش 1970، کوله-لومپور) متخصصهای گوناگون تییار می‌کنند. کتابخانه‌های کلان: کتابخانة دولتی سروک، کتابخانة انیویرسیتیت، کتابخانة ملّی کوله-لومپور. در ملیّه 5 موزیی هست.

متبوات، ردیا، تلویزیون. سال 1976 در مملکت گزیته‌های هرروزه به زبان مله‌ای: «اتوسن می‌لییو» («utusan melau») ، «بیریته خرین» («berita harian») ، «اتوسن ملیزیه» («utusan malaysia»)؛ به زبان انگلیسی: «نیو سترییتس تیمی» («new straits times») ، «مله‌ای می‌یل» («the malay mail»)؛ به زبان ختایی: «ننین شنعبا»، «سنججا و ج-با»، «چجونگا با»؛ به زبان تمیلی: «تمیل نیسن»، «تمیل ملر» چاپ می‌شد. در صباح، سروک و در بعضی شهرهای کلان گزیته‌های محلی نشر می‌شوند.  گینتی ملّی اخبارات-بیرنمه (1967) و تلویزیون (1963) کار می‌کنند.