«مزد کار، نرخ و فایده»

«مزد کار، نرخ و فایده»، اثر ک. مرکس، که آن را 20 و 27 ژوئن 1865 در مجلس مشورتی ساویت ژنرالی بینلخلقی رفاقت کارگران (انتیرنتسیانلی i) معروضه کرده است. معروضه را جواباً به برآمد ج. ااستان (اعضای ساویت ژنرالی، یکی از پیروان ر. آوزن) ، که مبارزة پرولتاریت را برای زیاد کردن مزد کار بی‌فایده و اتّفاقهای کسبه را ضررآور می‌حسابید، تییار کرده بود. اوّلین بار سال 1898 به زبانهای انگلیسی، نیمیسی و روسی انتشار گردیده است. سال 1963 به تاجیکی ترجمه شده است (ک. مرکس، ف. اینگیلس، اس. مونتخ. ، چ 1. ص 415). در این اثر مسئله‌های نظریه‌وی اقتصادی سیاسی در علاقه‌مندی با وظیفه‌های عملی مبارزة صنفی پرولتاریت همه‌طرفه تحلیل شده است. ک. مرکس عقیدة ج. ااستان را، که گویا ارزش مال را مزد محنت مویین می‌کند، فایده و رینته باشد، علاوة فایضی آن می‌باشد و هر گونه زیادشوی مزد کار باعث به طور اتوماتی بلند شدن نرخ می‌شود، رد کرد. ک. مرکس بر خلاف عقیدة خطای او، نظریة علمی ارزش را پیش گذاشت، عاملهای را، که ثمره‌بخشی محنت و ارزش مال را مویین می‌کنند، تحلیل کرد؛ نظریة اندوخت ابتدایی کاپیتال، ارزش قوّة کاری، استحصالی ارزش اضافی و به فایده، رینته، فانه تقسیم شدن آن را مختصر بیان نمود. ک. مرکس رل و اهمیت مبارزة اقتصادی و سیاسی پرادیتریت را در شرایط کاپیتالیزم مویین نمود، مقصد و وظیفه‌های حرکت صنفی کسبی پرولتاریت، استراتژیه و تاکتیکة اقتصادی آن را علمن اساسناک کرد. اثر ک. مرکس «م» در شرایط حاضره همچون اسلحة نظریه‌وی مبارزه بر ضد برجوزیه اهمیت کلان دارد.