موازینه

موازینه، موازنه (ار.-   هموزنی، برابروزنی) ، از صنعتهای لفظی شعر کلاسیکی فارس-تاجیک بوده، به صنعت ترصیع مانندی دارد. در صنعت موازنه کلمه‌ها در بیت مقابل هم آمده، هموزن و برابرهرف می‌شوند، ولی از جهت قافیه، خصوصاً حرف روی، که عنصر اساسی قافیه است، مخالف یکدیگرند:

روز و شب محرم تو کلک و دوات،

سال و مه مونس تو رخل و کتاب.

(انوری }.

در این بیت کلمه‌های «روز» با «سال»، «شب» با «مه»، «محرم» با «مونس»، «کلک» با «رخل» (لوح) و «دوات» با «کتاب»، که مقابل همدیگر واقع گردیده‌اند، از روی وزن و مقدار حرفها به یکدیگر موافقت تام دارند، ولی شرط قافیه در آنها رعایه نشده است. صنعت موازنه را گاها متوازین و موکارینه (به یکدیگر قرین شدن) نیز می‌گویند. اکثر مؤلفان صنعت موازنه را اساساً خاص نظم دانسته‌اند. ولی تدقیقات سالهای آخر نشان می‌دهد، که موازنه در آثار نثر کلاسیکی فارس-تاجیک نیز دچار می‌آید و در علم بدیع هم چون نوع سوّم نثر مسجّع-سجع متوازین یادآوری می‌شود.

د .: موسولمایقولاو ر. ، سجع و سیر تاریخی آن در نثر تاجیک، د. ، 1970؛ اتا‌الله هوسینی. بدایع-اس-صنایع، د. ، 1974؛ 3یهنی ت. ، صنعت سخن، د. ، 1979.

س. عمراناو.