موتلوّین

موتلوّین (عربی-رنگارنگ) ، شعریست، که به دو وزن یا زیاده از آن خوانده می‌شود. چندین غزلهای مشهور استادان بزرگ نظم کلاسیکی فارس-تاجیک سعدی، حافظ، سییدا و دیگر در دو بهر نوشته شده‌اند. مثلاً، این غزل سعدی (مطلعش:

ای باد بامدادی، خوش می‌روی به شادی،

 پیوند روح کردی، پیغام دوست دادی)

وه حافظ را (مطلعش:

            دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را،

           دردا، که راز پنهان خواهد شد آشکارا)

در دو بهر-مضارع مثمّن اخرب (مفعول و فاعلاتن/مفعول و فاعلاتن) و منسرح مثمّن مخبون مکشوف (مستفعلن فو-لون/مستفعلن فولون) خواندن ممکن است. در مویین کردن اوزان چنین غزلها آخنگ خوانش، تلفّظ کلمه‌ها و تقطیع بیت رل اساسی می‌بازد. این نوع متلوّن را، که در دو بهر مختلف می‌توان خواند، در علم بدیع زوبهرین گویند. مثنوی «مجمع-ال-بهرین» کاتبی ترشیزی از اوّل تا آخر به دو بهر-سریع و رمل نوشته شده است. اینچنین، در ادبیات فارس-تاجیک شعرهایی نیز دچار می‌آیند، که آنها را در چهار بهر خواندن ممکن است. مثال این یک غزل واصفیست (مطلعش:

نرگیس چادوی تو آهوی چین،

نافة آهوی تو خال جبین) ،

ک در «بدایع-ال-عقایع» آورده شده است. این نوع متلوّن را زوبوهور می‌گویند. موافق معلوماتپ رشید وطواط منشوری سمرقندی دایر به متلوّن acape داشته است.

س. عمراناو.