مومیا

مومیا، محصولات مومّانند طبیعی را گویند، که در بعضی غارها از درزهای سنگ تراویده می‌برآید. زیاده از 4000 سال این جانب در طبّ خلقی چون دوا معمول است. عالمان و طبیبان مشهور فارس و تاجیک ابول ابن سینا، محمّد ذَکریای راضی، ابوبکر ربیع بخارایی، محمّد هوسیین شیرازی و دیگر مومیی را برای طبابت درد و شکستگی استخوان، علّت پیوند و موشک، زخم معده و روده‌ها و پوست، درد گل و، بعضی بیماریهای سیستمن عصب، بیماریهای جگر، کم‌خونی، اینچنین هنگام گزیدن مار و دیگر جانورها چون پادزهر استفاده می‌بردند. در هیمالیای (نیپل و غیره) ، کوهستان عربستان و ایران، ریسپوبلیکة خلقی مانگالیه، برمه، اتّفاق ریسپوبدیکه‌های ساویتی سوسیالیستی ا.ج.ش.س. و مملکتهای دیگر یافت می‌شود. در ریانهای کوهی تاجیکستان زیاده از 20 منبة مومیا آموخته شده است. مومیای تاجیکستان از جهت تازگی به سه گروه تقسیم می‌شود: تازه (مومییایی، که به زمین نچکیده، در جای برآمده‌اش جمع می‌شود) ، نه چندان تازه (مومییایی، که به زمین چکیده به سنگ و خاک، باقیماندة گیاهها و اخلاط‌ بعضی هیوانها آمیخته می‌گردد) و ا فل آ س (مومییایی، که از لانة کبوتر و زاغ و پرّنده‌های دیگر، اینچنین خانة موش و کلّه‌موش و هیوانهای دیگری، که آن را می‌خورند، دریافت کرده می‌شود). تأثیر و قابلیّت شفابخشی مومیا به مکراالیمینتها و میکروالیمینتهای ترکیب آن وابسته است. تدقیقاتهای شیمیایی نشان دادند، که مومیای تازه 29-30، نه چندان تازه 21-23 و افلاس 14-15 خیل مک را-و میکروالی­مینت دارد. مقدار مادّه‌های آرگ­نیکی (تا 22%) و خصوصاً نیتروژن (32-46%) زیاد می‌باشد. آموزش فرمکالاگی بی‌ضرر بودن مومیا را اثبات نموده، نشان داد، که مومیای با اصول مخصوص تازه کرده شده، ب­رای معالجة زخم معده، زخم پوست و موشکها، علّت و آماس عصب-ها، شکستگی استخوان و غیره یاری می‌رساند.

دبیات: نورعلییف یو. ن ، دنیسینک آ پ. ن. ، مومیا ا اگا لیچیبنыی سوای­ستوه، دوشنبه، 1976.

یو. یه. نورعلییف.