مولّایار ونجی

مولّایار ونجی  یار‌محمّد (تولد 1825 دیهه غم­یک ونج-سال وفات نامعلوم) ، شاعر تاجیک. در شعرهایش یاری تخلّص می‌کرد. در چندی از بیاضها، مخصوصاً بیاض شاعر درواز  اولیاهوسین بعضی معلومات ترجمیهالی را عاید به این شاعر دریافت نمودن ممکن است: در عایلة دهقان میانه‌حال به دنیا آمده، با راه خودآموزی سواد برآورده، از جوانی به شعرگویی شروع کرده است. ه‌ابسک خوش‌خط بود، چندی در دربار شاه درواز به صفتپ میرزا خذمت نموده است. ولی بعدتر به سبب بد شدن مناسبتش با شاه به بخارا گریخته، در آن جا به مدرسه داخل می‌شود، ملّایار ونجی پس ه‌ا ختم تحصیل علم سفر مکّه را پیش گرفته، از آن جا برنگشته است.

ز آثار ملّایار ونجی نمونه‌هایی در ب­یاز و دیگر منبعهای ادبی، اینچنین در بین خلق باقی مانده‌اند. موضوع اشعارش گوناگون است. عکسه-ر شعرهایش به یگان واقعة روزمرّة حیات اجتماعی و سیاسی دور، تصویر احوال وزنین و طاقت‌فرسای دهقانان کوهستان و  بخشیده شده‌اند. ملّایار ونجی در مذمّت و تنقید شاه درواه، قازی و مفتی، وزیر، روحانیان شعرهای زیاد هجویی سروده است:

خودایا، گر ز من باشی تو راضی، نگه دار از خروش قوم قاضی.

نه ظلم از قازی و نه از رئیسم، ملول از مفتی مظهرنویسم.

ک شان گشتند با ایشان مشوّش، عصا در دست و بر کوران عصاکش.

به هم گشتند همچون خلقة جم، دلاشان تنگ همچون چشمک میم…  شعار عشقی لیریکی‌اش نیز خیلی دلپذیر است. ه‌ا جهت سبک و اسلوب ایجادیات م. الّایار ونجی جالب دقّت است. شاعر اساساً در وزن عروض می‌نوشت. از جهت موضوع، طرز بیاض و مضمون بعضی شعرهای او به فلکلور نزدیکند. ملّایار ونجی به ز­بان ادبی، اینچنین به لهجة مر-دُم درواز شعر گفته است و شاعر دوستداشتة مردم درواز بوده، در این دیار در بارة او نقل و روایتهای زیادی به وجود آمده‌اند؛ او قهرمان لطیفه‌های خلقی نیز قرار یافته است.

دبیات: کلیمچیتسکیی س. ا. ، دروزسکی فخلویّت، در کتاب .: «ترودы تدجیکیستنسکایی بزы آکادمی نوک  سایوزه ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.»، تام ix ازدتیلستوا  کدیمی نوک سایوزه ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.، مسکو- لنینگراد، 1940؛ نمونه‌های فلکلور درواز، استالین‌آباد. 1955.           

ب. رسا