موختسر «وقایه»
کتاب درسی مدرسههای عصرهای میانه. در عصر 11 فقیه آسیای میانه برهانالدّین علی ابن ابوبکر ابن ابدولجلیل فرغانی (وفات 1197) در بارة مهمترین قانون و قاعدههای مذهب حنفی دین اسلام در اساس اثرهای قدوری (وفات 1037) «مختصر» و شیبانی (وفات 804) «ال-جامع-اس-صغیر» با نام «هدایت» (راه به سوی حقیقت) به زبان عربی اثری نوشت، که در مدرسههای آسیای میانه از کتابهای درسی ضروری به شمار میرفت. بسیار مؤلفان به این اثر شرحها نوشته، مضمون آن را در کتابهای جداگانه مختصر بیان کردهاند. از جمله در آخر عصر 14 برهانالدّین محمود محبوبی آن را مختصر کرده، «ال-وقایه» نام گذاشته است. «ال-وقایه»، در نوبت خود، باعث به وجود آمدن چندین شرح و ایضاحها گردیده است. یکی از چنین کتابها «مختصر وقایه» است، که به قلم ابیدولّاخ ابن مسعود (نبیرة مؤلف «ال-وقایه» برهانالدّین محمود) تعلق دارد و به این اثر نیز چندین بار شرح نوشتهاند.
«مختصر «وقایه» در موضوعهای نکاح، طلاق، شیرخوارگی، در بارة آزاد کردن بنده، ایمان، دوستی و امثال اینها معلومات میدهد، که آنها را دانستن قر طالبعلم شرط ضروری به شمار میرفت. «مختصر «وقایه» بیشتر به تربیة دینی اهمیت میداد و منفعت اعیان و اشراف را حمایه میکرد.
ن. مخصوماو.