‌محمّد

موهمّد   (تقریباً 570، مک­که-8. و. 632، مدینه) ، واعظ (تشویقاتچی دین) و خادم سیاسی، مؤسس اسلام. اوّلین ترجمة حال محمّد نیمة دوّم عصر 8 از طرف ابن اسحاق («حیات رسول خدا») ترتیب داده شده است. محمّد به اولاد اشراف بینواشدة بنی هاشم (از قبیلة قُریش) منسوب بوده، بروقت یتیم مانده است. محمّد اوّل چوپان و بعد کارگزار (مباشر) بود. در عربستان و بیرون از حدود آن با احکام دین یهود، مسیخوه و تعلیماتهای دیگر دینی و سیاسی شناس گشد. محمّد به تاجرزن بای مکّه حدیثه خانه‌دار شد، که این برای کاملاً به مسئله‌های دینی و اخلاقی شغل ورزیدن او شرایط فراهم آورد. موافق روایتهای دینی تقریباً سال 609 (یا 610) یکی از شبهای ماهتابی ماه رمضان هنگام بیدارخوابی توسط جبرئیل وحی الهی به محمّد آشکار و کتاب (به عربی قرآن) علویی (وه‌ای گویا در عالم علویی تحت کرسی آلله محفوظ بود) به او نازل گردید. گویا جب­ریل از نام آلله محمّد را عهده‌دار نمود، که به هم‌وطنان خود امر و وحی خداوند را رساند. پشتیبانی خویش و اقربا، خصوصاً حدیثه، باوری تعصّب‌آمیز محمّد را به حقیقت «الاخیهی» بودن تعلیماتش قوی نمود. محمّد اعتقادهای کهنه بت‌پرستی را رد نموده، تعلیمات خدای قادر و یگانه را به آنها مقابل می‌گذاشت. ترتیب باثبات توحید، شاملی اعتقاد جدید، که صرف نظر از منسوبیّت اولادی و قبیلوی برابری همة پیروان را اعلان می‌کرد، نهایت قابلیّت فوق‌العادة سیاسی و تشکیلاتی محمّد در بین قسمی از جمعیّت مکّه (اساساً طبقه‌های میانه) هم‌آوازی پیدا کرد. ولی طبقة بالایی جمعیّت مکّه تعلیمات محمّد را و پسندید و به او ضد برآمد. مقابلیّت عالیگرخیة تجارتی مکّه محمّد و طرفدارانش را مجبور ساخت به یسریا (بعدتر-مدینه) سفر کنند. روز از مکّه به م­دینه کوچیدن محمّد را حجرت (به 22 سپتامبر 622-ا سالشماری میلاد راست می‌آید) می‌نامند. بعد هجرت در حجاز و نج تعلیمات نو انتشار یافت و مجوسیت ه‌ا بین رفت. سالهای 630-631 مسلمانان با سرداری محمّد شهر مکّه و بعدتر قسم زیاد ناحیه‌های قدیمة عرب را به تصرّف خود درآوردند محمّد همچون سرور دینی و سیاسی سردار دولت نو تیاکرتی اسلامی شد.

مقبرة محمّد در مدینه جای مقدّس اسلام و زیارتگاه مسلمانان گردیده است (از جهت درجه در جای اوّل کعبه می‌ایستد، که در مکّه واقع است).