‌محمّدییف فضل‌الدّین امیناویچ

‌محمّدییو فضل‌الدّین امیناویچ (تولدش 15. 6. 1928، سمرقند) ، نویسندة ساویتی تاجیک. از عایلة صحّاف. اعضای کپسّ از سال 1951. بعد ختم مکتب میانه تبیلچی کالخوز و از سال 1947 تا 1949 خادم ادبی گزیتة «تاجیکیستن سرخ» (حالا «تاجیکستان ساویتی») بود.

سال 1951 مکتب مرکزی کامسا­مالی کم ولکسم- را در مسکو ختم کرد. سپس وظیفه‌های جرنلیستی را به جا آورد: کاتب مسئول، بعد جا‌نشین مودرّیر گزیتة. «جوانان تاجیکستان» (حالا «کُمسومول تاجیکستان»، 1951-فوریه 1954) ، مودرّیر «گزیتة معلمان» (سال 1954) ، مدیر شعبة مدنیت و معیشت گزیتة «تاجیکستان ساویتی» (1954-1955) ، کاتب مسئول جرنلهای «زنان تاجیکستان» (1955-1956) و «خارپشتک» (1956-57) ، مدیر شعبه، کاتب مسئول جرنلی«شرق سرخ» (حالا «صدای شرق»1957-1960) بود. سال 1962 کورس عالی ادبی نزد انستیتوت ادبیات به نا­م م. گارکیی مسکو را به اتمام رساند. مودرّیر جرنلی«خارپشتک» (1962-1964). به صفت اعضای کالّیگیة سینری کینااستودیو «تاجیک-فیلم» (1965-1966) ، مودرّیر کلان نشریات «عرفان» (1967-1968) ، مو­دیر ریدکسیة نظارت ادبی سرّیدکسیة علمی انسیکلوپدیة سا­ویتی تاجیک (1969-1973) نیز خذمت کرده است. سرمودرّیر کامیتیت دولتی رسّ تاجیکستان عاید به کینیمتا­گرفیه (1973-1976). سالهای 1978-1981 کاتب پرولینیة این تاجیکستان.

‌محمّدییف یکی از نثرنویسان نمایان و نوآور تاجیک است. ایجادیات ادبی او از سال 1955 از نشر حکایه «پارچة آستین» آغاز یافته است. در اوّلین آچیرک و حکایات محمّدی‌اف «رئیس نو» (1955) ، «مهاجران» (1956) ، «فتّاح و مظفّر» مسئله‌های مهم خواجگی دهات، اقتصادیات کالخوزهای بلندکوه و اخلاق و معیشت مردم قشلاق تدقیق شده‌اند. سال 1958 نخستین مجموعة آچیرک و حکایه‌های محمّدییو«مهاجران» به طبع رسید. در ادبیات ساویتی تاجیک با این کتاب آچیرک پرابلیمی انکشاف یافت. اوّلین  پاوست محمّدییو  «تیر خاک‌خورده» (1960) در نثر ساویتی تاجیک یکمین اثر دیتیکتیوی عاید به حیات چیکیستها می‌باشد. پاوست «آدمان کهنه» (1963) ، که از حیات مردم شهر بوده، پارتریت یک گروه ضیائیان و کارگران را به تصویر آورده است، مردم نکوکار، انسان‌پرور، میخنتدوست و خوش‌اخلاقند؛ آبرز کمونیست را آفریده، مسئلة رابطة نسلدا را به میان می‌گذارد، عدل و انصاف جمعیّتی، حقیقت و غایه‌‌های انسان‌پروری را تصدیق می‌کند. در برابر همین واقعیت مرکّب را تحلیل کرده، منصبپرستی، بی‌عدالتی، خودبینی بعضی شخصیتها را فاش می‌نماید. پاوست تاریخی نوی­سنده «زینبّیبی» (1964) در مثال اوّلین زن-رئیس کامیتیت اجرائیة ریان لقه‌ای-تاجیک زینب کورباناوه مبارزة زنان دوران نو را در راه مستحکم نمودن حاکمیت ساویتی در تاجی­کستان تجسم می‌نماید. پاوست «در آن دنیا» (1965) اثر ارزشی­ناکیست در ادبیات معاصر ساویتی راجع به فاش کردن آیینهای فر­سودة اسلام و احکام شریعت. ب­رای این اثر و پاوست «آدمان کهنه» وویسنده سزاوار مکافات دولتی رسّ تاجیکستان به نام رودکی گردید (1967). دو کتاب حکایه، قصّه و آچیرکهای محمّدی‌اف «ساه مووّر» (1969) و «شب سوم» (1978) به مهمترین مسئله‌های حیات اجتماعیغی و اخلاقی معاصران ما بخشیده شده‌اند. نویسنده به تدقیق بدیعی مسئولیت و قرض گرجدنی هر فرد در نزد جمعیت، پاکیزگی وجدان، عهد و وفا، اشکغق و محبّت پاک، وطن‌دوستی، انسانیّت‌پروری و دیگر جهتهای معنویات خلق با کمال نظارت مشغول شده است. جستجوهای ایجادی، نظر دقیق و دخالت فعالانه و عمیق این صنعتکار به واقعیت سا­تسیلیستی باعث به میدان آمدن رمان اجتماعی «پلتة کنجکی» (1974) گردیده‌اند. در اثر مذکور مهمترین پراسیسّهای حیا­ت سیاسی، اخلاقی و میشی جمعی­یت در دورة سوسیالیزم مترقّی از مویی پرتیییّت کمونیستی تحلیل و جمع‌بست شده است.

نویسنده عنعنه‌های کهرمانی، جنگی و محنتی، پیوند معنوی نسلهای گوناگون بناکاران جمعیّت کمونیستی، تشکّل وحدت عایلة سیرملت ساویتی، طرز زندگی و روزگار سوسیالیستی، یگانگی منفعتهای پرتیه، دولت و شخصیت را ریلیستانه به تدقیق گرفته است. محمّدی‌اف در پاوست «شادی ژاپن» (1982) ، که به موضوع زمان حاضره بخشیده شده است، مسئله‌های مهم اجتماعی و اخ­لاقی به مثل پاکیزگی و صداقت به خذمت وطن و دوستی و رفاقت وکیلان خلکهای گوناگون را به طور بدیعی تدقیق کرده، آبرزهای معتمد کرگرن و خذمتچیان دولتی را ایجاد مانماید و توسط فعالیّت آن جا غارتگران مالکیّت جمعیّتی را فاش می‌سازد.

قهرمانان آثار محمّدی‌اف همزمانان ما می‌باشود. محمّدی‌اف اسلوب خاص ایجادی دارد. تحلیل عمیق اجتماعی واقعیت، رود پوپولیستی، آمیزش تصویر ریلیستی و رمانتیکی، هجو لطیف و ظریف عمده‌ترین خصوصیتهای اسلوبی ایجادیات محمّدی‌اف به شمار می‌روند.

سرهای محمّدعلییف به زبان روسی و دیگر خلقهای ا.ج.ش.س.-اکراینی، بیلاروسی، لتین، ایستنی، ازبکی، ارمنی، قزاقی، ترکمنی. قرغیزی و غیره ترجمه شده‌اند. سال 1971 نشریات «ما­لادیه گوردیه» و 1976 نشریات «خداجیستوینّیه لیتیرتوره» پاوستدا و حکایه‌های محمّدی‌اف را انتشار کردند.

اسار محمّدی‌اف به زبانهای خارجی نیز ترجمه شده است. سال 1967 جرنل «ساویت­سکیه لیتیرتوره»، که به زبانهای انگلیسی، فرنسوی، نیمیسی و اسننی چاپ می‌شود، در شمارة 9-م پا­ویست «آدمان کهنه» را درج کرد. خود همان سال نشریات «پرا­گریسّ» (مسکو) در مجموعة اثر­های نویسندگان آسیای میانه و قزاقستان «آفتاب در ریگخامه‌ها»، که به زبان عربی انتشار نموده است، پاوست «آدمان کهنه» را نیز داخل کرد. سال 1975 در ردگ به زبا­ن نیمیسی حکایه «دعوا» در مجموعه  «حکایه‌های ساویتی» چاپ شد. همین حکایه به زبان رومینی در مجموعة «حکایه‌های نویسندگان ساویتی» (1976) در بوخریست به طبع رسید. حکایه «ساز منوّر» به زبان بلغاری در مجموعة «صنف سعادتمند» در صافیه نشر گردید. پا­ویست «در آن دنیا» سال 1978 به ز­بان مجاری، 1979 به چکی، 1980 به بلغاری انتشار یافته است.

ترجومانی قسم ترکیبی فعالیّت ایجادی خود محمّدی‌اف هم می‌باشد. با قلم او رمانهای نویسندة فرنسوی اندری ستیل «ضربة اوّل»، ادیب رمین میخائیل سداوین و «جزیرة گلستان»، پاوستهای چ. ایتمتاو «جمیله»، «الویداع، گلسری»، پیسه‌های ن. پاگادین «داستا­ن سوم مؤثر»، ا. قهّار «چان مادرکان» و «صدا از تابوت»، بعضی حکایه‌های ا. چخاو، ت. دریزیر و دران نویسنده‌های ساویتی و ادیبان پیشقدم خارجی به زبان تاجیکی ترجمه شده‌اند. محمّدی‌اف از سالی1958 عضو این ا.ج.ش.س. است.

‌محمّدییف خادم فعال جمعیّتیست. او اعضای کمیسیونم مرکزی تفت-شات پرولینیة این ا.ج.ش.س.، اعضای پرولینیه و پریزیدیوم این تا­جیکستان می‌باشد. کارکن خذمت‌نشان‌دادة مدنیّت رسّ تاجیکستان (1978).

با آردین «نشانن فخری»، می‌­دلهاا و گرماته‌های فخری ساوی­ت عالی رسّ تاجیکستانوه بعضی ریسپوبلیکه‌های برادر سرفراز شد­ست.

ه. سیف‌الله‌اف.