مامای

مامای، اکُشیری، قابلگی، یک سادة طب را گویند، که پراتسیسّهای در ارگانیزم زن در دورة حاملگی، تولد و بعد تولد

روی‌دهنده را می‌آموزد. ماما به زنها (در وقت حاملگی، تولد و بعد تولد) و کودکان (در روزهای اوّل حیات داخلیبتنی و بعد تولد) یاری عملی طبّی می‌رساند، اینچنین زنها را از حاملگی آگاه می‌نماید.

ماماگولیها یکی از ساحه‌های قدیمترین طبّ عملی به شمار می‌رود. معلومات اوّلین عاید به بعضی اصولهای یاری طبّی هنگام دشواری تولد هنوز در پپیروسهای ایبیرس مصر قدیم (هزاره‌های 3-2 تا م) آورده شدند. در کتاب مقدّس هندوها «ایورویده» (عصر 8 تا م .) مسئله‌های دییتیتیکة حامله و یک قطار اصولهای یاری هنگام تولد ذکر یافته‌اید. در انکنشاف مامایی عالمان یونان قدیم، ریم، اسکندریه و غ. سهم کلان گذاشته‌اند. در پیشرفت عملی آن باشد، مقام عالم نمایان فارس-تاجیک ابوعلی‌سینا (عصر 10) بغایت بزرگ است. عقیده‌های او عاید به در کتاب سوّم «ال-قانون» او بیان گردیده‌اند. آن جا در بارة دانستن ماهیّت پراتسیسّهای فیزیولوژی و پتالاگی ارگانیزم زن حامله معلومات داده شده است. با این همه مامایی تا عصر 16 علم تجربوی به شمار می‌رفت. رونق مامایی چون علم با کامیابیهای بزرگ آناتومیه، فیزیولوژیه و طبّ علاقه‌مند است. جرّاح فرنسوی امبر و از پری (1517-90) جرّاحی مامای را، که کیها فراموش شده بود، به عملیة مامایی برگرداند.

ه. لیوری (سال 1751) و v. سمیلّ (1754) گیره‌های مامایی را تکمیل دادند. در عصرهای 17-18 در اکثر مملکتهای اروپایی کفیدره و کلنیکهای اکُشیری تأسیس یافتند و تعلیم منتظم مامایی جاری کرده شدند. اساس‌گذار مامایی در روسیه ن. م. امبادیک مکسیماویچ (1744-1812) می‌باشد. با تشبث او اوّلین دستور روسی عاید به مامایی نشر شد. اکُشیرام نمایان روس ا. یه. کرسّاوسکیی، د. آ. آتّ، ا. پ. لزریویچ، و. و. ستراگناو و دیگران بودند. در انکشاف علم اکُشیری ساویتی خذمت پروفسور ک. ک. سکرابنسکیی، گ. گ. گییتیر، م. س. ملیناوسکیی و دیگران خیلی کلان است.

مرکزهای اساسی مامایی در ا.ج.ش.س. انستیتوت اکُشیری و گینیکالوژی وزارت نگهداری تندرستی (مسکو) و انستیتوت اکُشیری و گینیکالوژی ایت ا.ج.ش.س. ( لنینگراد) می‌باشند. نتیجه‌های تدقیقات علمی عاید به مامایی در جرنل «اکُشیرستوای گینیکالوژی» (تأسیسش 1936) نشر می‌شوند.

در تاجیکستان در دورة حاکمیت ساویتی علم اکُشیری انکشاف یافت. کفیدرة مامایی و بیماریهای زنانة فکولتیت معالجة انستیتوت دولتی طبّی تاجیکستان (از سال 1941) ، که با تشبث و. ا. لاسیتسکیه تأسیس یافته بود، مرکز علمی مامایی گردید. سال 1959 در فکولتیت پیدیتریه نیز چنین کفیدره تأسیس یافت. اکُشیران و گینیکالاگهای تاجیکستان در انکشاف اینداکرینالوژی اکُشیری، آموزش فیزیولوژیة خون زن حامله، اچونین حلّ پروبلمهای کم‌خونی آنها و بیماریهای گانیتیکی خون خذمتهای شایان کردند. در ریسپوبلیکه یک قطار سعیزد و کانفیرینتسیه‌های اکُشیران و گینیکالاگها گذرانیده شدند.

د .: لختین م. یو. ، استاریچیسکیی آچیرک رزویتیه خیرورگیچیسکایی پاماش راجعنیتسم، سپب، 1900؛ مناگاتامنایی روکاوادستوا پا اکُشیرست و ا گینیکالاگی، ت. 1-6، م. . 1961-64. س. x. خکیماوه.