مالیه

مالیی (ار. -ثروت، دارایی، نقدینه) ، سیستم مناسبتهای اقتصادی، که با موجودیّت دولت و فراهماری فاند ذخیره‌های پولی برای اجرای وظیفه‌های سیاسی و اقتصادی ضرور بی‌واسطه علاقه‌مند است. اساس مادّی مالکانه را فاند واسطه‌های پولی تشکیل می‌دهد، زیرا آن با معاملات پول زیچ علاق

دارد. امّا مالیه نه پول، بلکه مناسبتیست، که در پراتسیسّ تشکیل و استفادة فاندهای پولی به وجود می‌آرد. مضمون، کارکتر استفاده و قانونیّتهای انکشاف مالیی

با طرز استحصالات، کارکتر صنفی و وظیفه‌های دولت، مضمون و درجة انکشاف مناسبتهای پولی و مالی مویین کرده می‌شود. وظیفه‌های اساسی مالیه در جمعیّت استثمارگران از تأمین شرایط مادّی موجودیّت و عمل اپّرت دولتی و آرگنهای آن عبارتند. اساس اقتصادی مالیة دولتی برجوزی را مالکیّت خصوصی بودن واسطه‌های استحصالات و سیستم خواجگی کاپیتالیستی تشکیل می‌دهد. دولت کاپیتالیستی با یاری مالیه قسم زیاد درآمد ملّی را برای نگاه داشتن آرگنهای اپّرت دولتی و پُر کردن جای خراجات حربی از نو تقسیم می‌کند. در این تقسیمات ‌اندازها رل مهم را می‌بازند. تمام تدبیرهای مالیة دولتهای کاپیتالیستی به محافظت، زیاد و مستحکم نمودن مالکیّت خصوصی کاپیتالیستی و سیستم استثمار روانه کرده شده است. رل مالیة دولتی در پراتسیسّ بایتر شدن برجوزیه، مخصوصاً در دورة ترقّی کاپیتالیزم دولتی و ماناپالیستی باز هم بلند شد. تیز و تند شدن ضدیتهای کاپیتالیستی، انکشاف مناسبتهای دولتی و ماناپالیستی، پرزور گردیدن میلیتریزم باعث افزودن ‌اندازها، زیاد شدن قرضهای دولتی، تیز و تندشوی بحرانهای مالیوی و نااستواری مالیة دولتی می‌گردد.

در جمعیّت ساتسیلیستی موجودیّت استحصالات مالی و معاملات مالی ضرورت مالیّه را به میان می‌آرد. در این جمعیت مالیه سیستم مناسبتهای اقتصادییست، که با یاری آن فاندهای پولی موافق پلن به وجود آورده شده، به منفعت تکراراستحصال وسیع ساتسیلیستی و قانع گردانیدن طلبات مادّی و مدنی محنتکشان استفاده می‌شوند. مالیّه را دولت ساویتی موافق پلن به واسطة راهبریّت مرکزانیدة خواجگی خلق در اساس سیاست یگانة اقتصادی به عمل می‌برارد. نیگ. (پلنکشی مالیوی). مالیه فونکتسیة تقسیم و نظارت را اجرا می‌کند. دولت ساتسیلیستی به واسطة مالیه به وجود آوردن، تقسیم و از نو تقسیم کردن مجموع محصولات جمعپیتی و درآمد ملّی را اداره کرده، پراتسیسّ فراهماری و استفادة فاند واسطه‌های پولی، رعایة ترتیب صرفه‌کاری را نظارت می‌نماید. مالیة ساتسیلیستی مجموع مالیه‌های عمومی‌دولتی یا مرکزانیدشده‌ای است، که بی‌واسطه در اختیار دولتند. مالیه‌های غیریمرکزانیدشده در اختیار کارخانه و تشکیلاتهای ساتسیلیستی می‌باشند. به مالیة عمومی‌دولتی بیوجیت دولتی، سغرتة اجتماعی دولتی، سیستم  کریدیتی دولتی (نیگ. کریدیت) ، منسوبند. موافق کارکتر اقتصادی و ترکیب اجتماعی مالیة عمومدولتی و مالیة کارخانهای و تشکیلاتهای دولتی یک‌خِله‌اند، زیرا اساس آنها را مالکیّت ساتسیلیستی بودن واسطه‌های استحصالات تشکیل می‌نماید و آنها بی‌واسطه به پراتسیسّ پلنی تکراراستحصالی ساتسیلیستی خذمت می‌کنند. دولت در خواجگی خلق با یاری مالیه فراهم آوردن، تقسیم و استفادة درآمد، اندوخت و امانت را تشکیل می‌نماید، آنها را در بین ساحه‌های خواجگی، ریسپوبلیکه‌ها) ناحیه‌های اقتصادی مملکت، سیکتارهای اقتصادی و گروههای اهالی از نو تقسیم می‌کند، برای دریافت و ثمره‌ناک استفاده بردن ذخیره‌ها، اجرای پلنهای خواجگی خلق مساعدت نموده، به تشکّل تیناسوبهای مهم خواجگی خلق فعالانه تأثیر می‌رساند. مالیه ساحة علی‌حدة فعالیّت اقتصادی به حساب می‌رود، که برای عملی گردانیدن آن آرگنهای دولتی مخصوص سیستم مالیوی، زویناهای اپّرت مالیلوی خواجگی، پلنی و نظارتی تشکیل کرده شده‌اند. فعالیّت آنها موافق پرینتسیپهای تسینترلیزم» دموکراتی و سیاست ملّی، در اساس پلینهای مالیوی کارخانه، مؤسسه و تیشکیلاتهای اتّحادیهای استحصالی، وزارتها، اداره‌ها، پلن مالیوی عمومی‌دولتی، بیوجیت دولتی مملکت تشکیل کرده می‌شوند. سیستم مالیوی رسّ تاجیکستان قسم ترکیبی سیستم مالیوی ا.ج.ش.س. بوده، مالیة کارخانه‌های ساتسیلیستی و ساحه‌های خواجگی خلق و بیوجیت دولتی ریسپوبلیکه را تشکیل می‌دهد. بیوجیت دولتی زوینای مهمتیرین و اساسی می‌باشد. سیستم مالیوی رسّ تاجیکستان از بیوجیت ریسپوبلیکوی، ولایتی، شهری، رییانی، پاسیالکوی، شهرهای تابع ریان و بیوجیتهای قشلاق عبارت است.

وزیفة اساسی پنج‌سالة یازدهم منبعد هم بلند بیرداشتن دیرجة نیکوهوالی آدمان ساویتی در اساس ترقّیات بردوام و پراوج خواجگی خلق تیزاندن پراگریسّ علمی و تکنیکی و گذراندن اقتصادیات به راه رواج و رونق باسرعت، عاقلانتر و درستتر استفاده بردن پاتینتسیلی استحصالی مملکت، هرجانبه سرفه کردن همة خیلهای ریسورسها و بهتر نمودن صفت کار می‌باشد.

د: لنین و. ا. ، کاپیتالیزم و ‌اندازها. اس. ، چ. 19؛ همان معلّ. ، نطق در بارة مسئلة مالیوی در مجلس کامیتیت اجرائیة مرکزی عمومیراسّیه 18 آوریل سال 1918، اس. ،

2. ، 27؛ همای معلّ. ، معرفت در اعیزد عمومیراسّییگی نماییدگان شعبه‌های مالیوی ساویتها 18 مه‌ای سال 1918، اس. ، چ. 27؛ همان معلّ. ، آ ساتسیلیستیچیسکیخ فننسخ، م. ، 1971؛ زویریف ا. گ. . نتسیانلنыی داخاد ا فننسы ا.ج.ش.س.، م. ، 1970 فننسы ا.ج.ش.س.،

م. 1971؛ کولیکاو و. س. ، رل فننساو و پاوыشینی بلگاساستاینیه ساویتسکاگا نراده، م. ، 1972؛ پرابلیمы رزویتیه ساتسیلیستیچیسک فننساو، م. ، 1977؛ فننساوыی رыچگ پاوыشینیه ایفّیکتیوناست پرایزوادستوه، م. 1و7و،

ج. لفیزاو.