مابیلیزم

مابیلیزم (از لات. mobilis-حرکت‌کننده) ، فرضیة گیاتیکتانیکی، که آن در یک مدّت گیالاگی به مسافه‌های خیلی کلان (تا چندین هزار کم) جاییوزکنی افقی م­تیریکهای قشر زمین (لیتاسفیره) را نسبت به یکدیگر و به قطبها در نظر دارد. مابیلیزم به فیکسیزم تماماً ضد است. هنوز در عصر 19 عاید به حرکت متیریکها هر گونه عقیده‌ها بیان کرده می‌شدند. و­لی سال 1912 ژئوفیزیک نیمیس ا. ویگی­نیر بار نخست فرضیة از جهت علمی کار کرده شده-«نظریة سیر متیریکها» را پیشنهاد نمود. واریانت حاضرة مابیلیزم «تیکتانیکة نو گلوبالی» (یا «تیکتانیکة پلیته‌ها») بیشتر به نتیجه‌های آموختن ریلیف قعر و میدانهای مگنیتی اقیانوسها، اینچنین به معلوماتهای پلیامگنیتیزم اساس یافته است. موافق این تصوّرات جاییوزکنی سست (به حساب میانه سالی 1-5 سم) پلیته‌های یک‌لخت به عمل می‌آید، که آن نه تنها متیریکداره‌ها، بلکه ناحیه‌های کلان و همشفت قشر اقیانوس را یکجایه با قسمهای بالایی منتیه دربر می‌گیرد. پلیته‌ها به دو طرف-از قطارکوههای بینیوقیانوسی رو به منطقه‌های جوان چیندار (قطارکوههای اند، هیمالیای) و سلسلة جزیره‌ها از هم جدا شده ایستاده‌اید. در این جا قد-قد کفیده‌های اریب سیرزلزله خیلی چقور (تا 700 کم) فرو نشستن طرف پیش یکی از دو پلیتة دچارشده رویی می‌دهد، در قشر متیریکی پلیتة دیگر از تأثیر فشردشوی چینها و روگیچه‌ها، در پس پلیته‌های حرکت‌کننده (نزد قطارکوهای بینیوقیا­نوسی) باشد، ه‌ا کشیدشوی ریفتها به عمل می‌آیند.

در اساس مانندی ساخت گیالا­گی قسمهای پراکنده شدة متیریکهای ایرة پلیازایی-گاندینه، لوراسیا و موافقت طرح نشیبیهای متیریکی آنها چندین تجدید پلیاتیکتانیکی پیشنهاد کرده شده است. چنین ساخت گیالاگی را معلوماتهای پلیانکلیمی و نلیامگنیتی تصدیق نموده، گواهی می‌دهند، که در آخرهای ایرة پ­لیازایی قسمهای گوناگون گاندونه به قطب جنوبی نظر به حاضره خیلی نزدیک و امیریکة شمالی در قریبیهای اوراپه واقع گردیده بودند. جاییوزکنیهایی، که در دوام ایره‌های مزازایی و کینازایی رویی داده‌اند، باعث قریب تماماً برهم خوردن اقیانوس گیاسینکلینلی تیتیس و پیدایش اقیانوسهای نو هند و اتلنتیک گردیدند.

د .: کراپاتکین پ. ن. ، ایوالیوتسیه زیمل. م. . 1904.