مهمود چلبی
یبن محمّد (با نام مرنم چلبی نیز مشهور میباشد) (سال تولد نامعلوم-وفات 1525) ، ریاضیدان و هیتشناس عصر 16 تاجیک. نبیره و شاگرد قاضیزادة رومی. بعد از تنزّل مکتب علمی سمرقند و مانند الاالدّین قوشچی و دیگ. به ترکیه میرود و در آن جا عنعنههای عالمان سمرقند را دوام میدهد. از محمود چلبی آثار گرانبهایی باقی مانده است. از اثرهای او «دستور-ال-عمل فی تصحیح-ال-جدول» (شرح و جدولهای رصدخانة سمرقند) ، که به زبان تاجیکی نوشته شده است، در کتابخانههای اوراپه، از جمله در پریج (ش 171) و استامبول (ش 2697) ، «شرح و رسالت-ال-فتحیه» (شرح به رسالة استرانامی الاالدّین قوشچی «ریسالة فتحیه») در کتابخانة پریج محفوظ میباشند. یک قطار اثرهای محمود چلبی به مسئلههای مویین کردن سمت قبله آیدند. مکمّلترین آنها «رساله فی تحقیق سمت-ال-قبله» میباشد، که در کتابخانة استامبول محفوظ است. محمود چلبی در ریاضیات به حساب کردن قیمت فونکتسیههای تریگانامیتری کنجها مشغول شده، قیمت sin 1°-را با اصول نو حساب کرد (تا محمود چلبی الاالدّین قوشچی قیمت sin گ-را حساب کرده بود) ، که در «رسالت-ال-جیب-ال-نامّه» («رساله در بارة سینوسها») آورده شوده است. رسالة دیگر محمود چلبی، که «ریساله فی-ربع-ال-موکنته رات» («رساله در بارة چاریک موقنترات») نام دارد، از حساب و کتاب کمانهای کورة آسمان بحث میکند.
ه. قرباناو.