مدار-ال-افاضل

«مدار-ال-افاضل» (نام دیگرش «فرهنگ مولانا الهداد سرهندی») ، فرهنگ تفسیری فارسی-تاجیکی، تألیف فیز ابن اسدولولما علیشیر سرهندی رفعت. سال تألیفش 1593. «مدار-ال-افاضل» از 28 باب (موافق مقدار حروف الفبای عربی) عبارت بوده، کلمه‌ها از روی حرف اوّل (باب) و از روی حرف آخر (فصل) مرتّب شده‌اند. در: «مدار-ال-افاضل» اساساً لغات تاجیکی، قسماً عربی و ترکی داخل زبان تاجیکی شرح یافته‌اند. برای تفسیر کلمه‌ها مؤلف از ایجادیات شاعران گوناگون و از اشعار خود مثال آورده است.

به کدام زبان تعلق داشتن کلمه‌ها به واسطة اشاره‌ها («این» £ عربی، «فا» فارسی، «تا» ترکی) تأکید شده است. مصنّف فرهنگهای فارسی-تاجیکی «زوفانگویا»، «ادب-ال-فضلا»، «حلّ لغت-اش-شعرا»، «فرهنگ ابراهیمی»، «تحفت-اس-سعادت»، «مویید-ال-فضلا» و غ. ، اینچنین فرهنگهای عربی «سوراخ»، «موهزّیب-ال-اسما»، «تاچین»، «نصاب-اس-سیبیان» و غ.-را به صفت مأخذ استفاده کرده است. «مدار-ال-افاضل» زیاده از 14 هزار مادّة لغویی دارد. از «مدار-ال-افاضل» لغت‌سازان بعدینه، از جمله مصنّفان «فرهنگ جهانگیری»، «لطائف-ال-لغات»، «مصطلحات-اش-شعرا»، «فرهنگ رشیدی» و دیگر استفاده کرده‌اند. نشر:

ه روفاو.