مدنیّت تریپالیه

مدنیّت تریپالیه، مدنیّت آرشیالوگی دورة اینیالیت، که در بین نزدیکرپت شرقی و پستیهای نزدیدنیپر میانه، پهن شده بود؛ در حدود رومینیه مدنیّت کوکوتین نام گرفته است. از روی اوّلین بازیافتهای از دیهه تریپالیة ولایت کییف رسّ و به دستامده نامبر شده است. انکشاف مدنیّت تریپالیّه را به سه دوره تقسیم می‌کنند: دورة اوّل-هزارة 4 تا م. ، دورة میانه-آخر هزارة 4-نیمة یکم هزارة 3 تا م. ، دورة آخر-نیمة دوّم هزارة 3 تا م. در دورة اوّل قبیله‌های مدنیّت تریپالیه از نزدیکرپت به شرق کوچیده، در جنوب و شمال منطقة جنگل و دشت ساکن شده‌اند. در نتیجة در حدود وسیع پهن شدن آنها، نمودهای محلی مدنیّت تریپالیه به وجود آمدند. باششگاههای مدنیّت تریپالیه در پشته‌کوهها جایگیر بوده، بعضاً با خاکریزة بلند و خندقها مستحکم کرده می‌شدند. در دورة اوّل از 10-15 خانه و در دورة نشو و نما باششگاههای مدنیّت تریپالیه از صدها خانة کلان گلین عبارت بودند. اقامتگاههای دوآشیانه نیز معلومند.

قیسم بنا، که اقامتگاه بود، با کوره گرم کرده می‌شد و تیریزه‌های مدوّر داشت. یک قسم اقامتگاه وظیفة انبار را ادا می‌نمود. مشغولیّت اساسی قبیله‌های مدنیّت تریپالیه دهقانی و چارواداری بوده، شکار و ماهیگیری نیز رل نمایان می‌بازید؛ اصول کارکرد مس انکشاف می‌یافت. از یادگاریهای مدنیّت تریپالیه بسیار ظرفهای سفالی منقّش، آلات خواجگی قشلاق، بافندگی، کنده‌کاری، کارکرد پوست، اینچنین دانه‌های گندم، جو، استخوان هیوانات و غ. یافت شده است. قبیله‌های مدنیّت تریپالیه با قبیله‌های همسایه مبادلة مالی داشتند. از نیم‌جزیرة بالکن مس می‌آوردند. قبیلخای مدنیّت تریپالیه در دورة گذرش از جماعه مادرشاهی به ساخت پدرشاهی زندگی می‌کردند.