قزوینی میرزا محمّد

قزوینی میرزا محمّد (4. 4. 1877، تهران-مه‌ای 1949) ، ادبیات‌شناس ایرانی. فعالیّت علمی‌اش س. 1904 بعد سفرش به انگلیه آغاز یافت. در لاندان ق. با شرق‌شناس مشهور انگلیس ه. برون واخورده، با مصلحت و به آموزیش و آماده کردن متن انتقادی «تاریخ جهانکُشا» جوینی مشغول شد. بعداً وه‌ای برای به دست آوردن دستنویسهای این اثر و شناس شدن با مأخذهای شرقی، که در کتابخانه‌های فرنتسیه محفوظ بودند، به پریج سفر کرد. ق. یکچند سال در ژرمنیه (برلین) مسکن گردیده، در محفل ادبی، که ادارة مجلّة «ناوه» تأسیس کرده بود، فعالانه شرکت می‌ورزید. ق. ادبیات‌شناس و متن‌شناس جدّی و پخته‌کار بود. در دوام چندین سال فعالیّت علمی و ادبی و بسیار رساله و مقاله‌ها، به ملیل «رساله در بارة لوایح جامی» (به فرنسوی) ، «رساله در شرح حال مسعود ابن سعد ابن سلمان»، «رساله در شرح حال ابدولفته راضی»، «رساله در احوال عبوسولیمان منطقی»، «وفات استاد ایدورد برون اپگلییی» و غ. تألیف و نشر نموده است. مقاله‌ها و شرح و تفسیرهای ق. در مجم-های «یادداشتهای قزوینی» (7 جلد، تهران، 1954-64) و «بیست مقالة قزوینی» (2 جلد، تهران، 1954) گردآوری شده‌اند.

ق. متن «تاریخ جهانکُشا»، «دیوان حافظ شیرازی» (همراه قاسم غنی) ، «چهار مقاله» نظامی عروضی»، «المعجم» شمس قیس راضی، «مربان‌‌نامه» سعد‌الدّین وراوینی، «لباب-ال-ال-باب» عوفی و غ.-را با مقدّمات و حاشیه‌ها، تصحیحات و تفسیرات سودمندی به چاپ آماده کرده است.

ف. نجماناو.