قبرستان مکان مار، یادگاری آرشیالوگی منسوب به هزارة 2 تا م.-ا-های 8-9 م. و واقع در p-ن فرخار ویل. کولاب در ساحل د. سرخاب. ق. م. م. از سه دورة تاریخی عبارت است. پشتههای دورة یکم به عصر برنجی منسوب بوده، آنها را باختریها بنا کردهاند. پشتهها دایرهشکل 6 چارکنجه بوده، قبرهایشان تا 1 م. چقوری دارد. در بعضی قبرها مرد و زن را یکجایه دفن کردهاند. از قبرهای دورة اوّل زیورات زیاد (انگشتری، گشواره، موهرههای طلا) یافت شدهاند.
قبرهای دورة دوّم در آخ. هزارة 2 تا م.-چاریک یکم هزارة 1 تا م. به وجود آمدهاند. در این دوره انشائات بالای قبرها از بین رفته، ساخت درون گورها هم تغییر یافتهاند. از آنها تنها زیورات به دست آمدند.
قبرهای دورة سوّم (ا-های 8-9) در ادیرها جایگیر شدهاند. قبرها این دوره چارکنجه بوده، در آنها دست و پای مییتها را قت نکرده گورانیدهاند. همراه مییتها زیورات گذاشتهاند. اسباب روزگار یافت نشد.
خ. محییالدیناف.