«خسرو و شیرین»

«خسرو و شیرین» یکی از داستانهای مشهور عشقی رمانتیکیست، که در اساس واقعه‌های تاریخی زمان زندگی شاه ساسانی-خسرو 2 پرویز، یعنی قصّة عشق او به رومیدوختر-شیرین تشکّل یافته، به ادبیات دهنکی و خطّی فارس-تاجیک و خلقهای دیگر آسیای میانه، هندوستان، شرح نزدیک و منیانه راه یافت. موافق معلومات مورخ رومی فیافیلکت سیماکتّ (ا. 7) ، ارمن سیبیاس (ا. 7) و یک منبة مجهول مؤلف سوریانی شاه ایران خسرو به رومیدوختر، که سیره نام داشت، عاشق شده، عقد نکاح بست. در عصرهای 8-10 مورخان عرب و فارس-تاجیک (طبری، جاحظ، بلعمی، سالیبی و دیگ. ) ضمن بیان واقعات زمان خسرو پرویز اساس این قصّه را نگاه داشته باشند هم، به آن بعضی واقعات و لحظات نو، آب و رنگ بدیعی، قهرمانان نو علاوه کرده‌اند. ا. 12 در اساس این قصّة قدیمی نظامی گنجوی داستان عشقی رمانتیکی آفرید، که در ادبیات فارس-تاجیک، ادبیات خلقهای ترکیزبان و غ. پیروان زیادی پیدا کرد. بیشتر از 60 اثر در این موضوع نوشته شده است، که مشهورترین آنها «شیرین و خسرو» خسرو دهلوی (ا. 13) ، «فرهاد و شیرین» نوایی (ا. 15) ، «خسرو و شیرین» هاتفی (ا. 16) ، «فرهاد و شیرین» » وحشی بافقی (ا. 16؛ ناتمام، وصالی نام شاعر آن را به آخر رسانیده است) ، «فرهاد و شیرین» عرفی شیرازی، «خسرو و شیرین ”-ا روحولمین (ا. 17) و غ. می‌باشند. به این قصّه نویسندة ازبیک خورشید («فرهاد و شیرین») ، شاعر آذربایجانی صمد ورغون (درمة «فرهاد و شیرین»، 1942) ، شاعر ترک ناظم حکمت (درمة «قصّة عشق»، 1948) ، شاعران تاجیک م. تورسون‌زاده و ا. دهاتی (درمة «خسرو و شیرین»، 1936) و نویسندگان روس گ. پتیتسыن (درمة «خسرو و شیرین»، 1939) و پ. گ. سکاسریف («فرخاد») مراجعت کرده‌اند.

د .: aهpopی ز، داستان عشق و زیبایی، در کیت .: نظامی گنجوی. کلّ. ج-1. د. ، 1983؛ علی‌اف گ. یو. ، لیگینده آ خاسراوی ا شیرین و لیتیرتورخ نراداف واستاکه، م. ، i960.