«خدایینامه»

«خوداینام» (از پهلوی خوته‌ای-شاه و نامک-نامه) ، اثر تاریخی و ادبیست، که تقر. در ا. 7 به زبان پهلوی تألیف شده است. در مقدّمة بایسونقورغ «شاهنامه» فردوسی مرتّب «xوداینامه» با نام دانشور دهقان یاد شده است. «xوداینامه» داستانهای قهرمانی، سرگوزشگتهای عشقی شاهان و پهلوانان، قصّه‌های دینی و غ، خلاصه تمام مطالبی را، که به تاریخ ایران قدیم دخل داشت، در بر می‌گرفت. متن پهلوی «xوداینامه» بعد انتشار دین اسلام از بین رفت، امّا آثار آن، پارچه‌های زیادش، مختصر بیان مطالبش در آثار تاریخ‌نویسان عرب و فارس-تاجیک باقی منده است. به انتشار و شهرت «xوداینامه» اینچنین پهن شدن روایت و قصّه‌های ایران در آیین عربها، ترجمه‌های عربی این acap مساعدت کرده‌اند. به عربی این اثرها در عصرهای 8-9 ابن موقفّع، محمّد ابن جحیم برمکی، زادویه ابن شاهویه اصفهانی، محمّد ابن بهرام ابن متیار اصفهانی، هیشام ابن قاسم اصفهانی، موسی ابن اسای کیسروی، بهرام ابن مردانشاه، اسحاق ابن یزید، عمر ابن فرّخان، بهرام خیروی مجوسی، بهرام ابن مهران اصفهانی به نامهای «سییر-ال-ملوک-ال-فُرس»، «تاریخ ملوک بنی-ساسان»، «سیرت-ال-فُرس» ترجمه و تهزیب و تکمیل کرده بودند. کتاب دیگری با نام «تاریخ ملوک-ال-فُرس-ال-مستخرج من خزانت-ال-مأمون» نیز ترجمة عربی «xوداینامه» می‌باشد. از این ترجمه‌ها ادیبان و مورخان عصرهای 9-10-ا عرب و فارس-تاجیک طبری، بلعمی، همزة اصفهانی، سالیبی، ابن ندیم مسعودی، ابن قوتیبه، مؤلف «مجمل-ات-تواریخ و-ال-قصص»، مرتّبان «شاهنامة ابومنصوری» و دیگ. یاد کرده‌اند. مؤلفان مذکور تمام مطالب را دایر به تاریخ ایران قدیم و عهد ساسانیان از ترجمه‌های عربی «xوداینامه» گرفته بودند. مس. ، در «عیون-ال-اخبار» ابن قوتیبه پارچه‌های زیادی بی‌واسطه از ترجمه‌های عربی «xوداینامه» اقتباس شده است، که توسط آنها از اصل «خدایینامه» پهلویی نیز اطّلاع پیدا می‌توان کرد. «xوداینامه» یکی از منبعهای اساسی «شاهنامه» مسعود مروزی، «شاهنامه» ابولمویید بلخی، «شاهنامة ابومنصوری»، «شاهنامه» مه» ن ابوعلی بلخی و «شاهنامه» ابوالقاسم فردوسی گردیدست.

د .: رازین و. ر. ، ک واپراس و آب عربسکیخ پیریوادخ «خدایینمی»، در مجم .: «واستاچنыی زمیتک». سپب. ، 1895؛

دلاوراف.