فوتوریزم

فتوریزم (از لاتینی futurum-پیشامد، آینده) ، جریان ادبی اونگردییست (نگرید اونگردیزم) ، که سالهای 10-20 عصر 20 در اتلیه و روسیه پیدا شده است. سرور و نظریاتچی فتوریزم در اتلیه ف. ت. مرینیتّ-مؤلف «منیفیست فتوریزم» (1909) بود. در این منیفیست ادیالوژی برجوزی، عقاید ضدینسانی و جنگجویی تلقین شده‌اند. در ادبیات فتورستان بی‌ربطی، «زبان تلگرافی»، ویرانسازی قانونهای گرمّتیکه، استفادة علامتهای شرطی، رمز و تمثیل را به جای اوّل می‌گذاشتند. اینچنین رد کردن میراث ادبی گذشته، وصف زوری و جنگ، غایه‌‌های شوینیستی، مدح تیاسنیکه، انکار احساسات طبیعی انسان-عشق، خوشبهتی، غایه‌‌های عدالت، انساندوستی و غیره معیار فتوریزم بودند.
در روسیه فتوریزم سالهای 1911-13 در هیت گروههای جداگانه تشکّل یافت. در اساس فتوریزم روس مسئله‌های دموکراتیکنانی ادبیات و صنعت، انکار عنعنه‌ها و میراث مدنی و ادبی و نارمه‌های اخلاقی گذشته، گاها هرج و مرج و بی‌سر و سامان در تصویر واقعیت و غیره می‌ایستادند. بعضی فتوریاتان روس (مثلاً، و. و. میکاوسکیی) واقعیت را با اسلوب خاص ایجادی به تصویر می‌گرفتند. فتوریزم روس را به ایگافوتوریزم و کوبافوتوریزم جدا می‌کنند. نمایندگان ایگافوتوریزم به موضوعهای تاریخی غیرییجتیمایی میل داشتند. طرفداران کوبافوتوریزم (و. و. میکاوسکیی، ن. ن. اسییف) با زبان پلکت، حجّت، افیشه، لیکسیکة ولگری، جرگانها، عنصرهای نثر و غیره هم باشد، تا اندازه‌ای به موضوعهای حیاتی دخل می‌کردند. بعد روالوتسیة اکتبر بسیار نمایندگان فتوریزم با سرداری و. و. ملکاوسکیی به پلتفارمة حاکمیت ساویتی گوشتند. مناسبت نیگیلیستانة فتوریستان را به میراث مدنی گذشته و دعواهای نمایندگان آن را در بارة «صنعت دولتی» و مدنیّت پرولتاری بودن ف. و. ا. لنین تنقید کرده است.
بعزی خصوصیتهای سادهلوهانه و نشانه‌های ظاهری فتوریزم را در اشعار شاعران نوجویی و نوقلم تاجیک، که در صحیفه‌های مطبوعات سالهای 20 چاپ می‌شدند، دریافتن ممکن است.
دبیات: لنین و. ا. ، آ لیتیرتوری ا اسکوسّتوی، 4 ازدتیلستوا، مسکو، 1969. س. تبراف.