الیمینت شیمیایی نتریی

نتریی (natrium) ، na، المنت شیمیایی گروه i سیستم دوری مندلیف؛ متال سفید و نقره‌تاب نرم و یازنده و سبکیست، که در هوا زود آکسید می‌شود. رقم ات. 11، مسّة ات. 22، 9898. نتری طبیعی از یک ایزوتوپ ثابت 23na عبارت است. پیوستهای طبیعی نتریی-نمک آش nacl، ساده na2g03 از قدیمولییام معلومند. نتریی متالی را سال 1807 گ. داو با راه الکترولیز naoh حاصل کرده است.

نتریی 2، 5% مسّة لیتاسفیره را تشکیل می‌دهد. وه‌ای المنت نهایت فعال است، بنا بر این در طبیعت تنها در حالت پیوست دچار می‌شود. نمکسنگ nacl، سیلیترة چلی nan03، تینر­دیت na2so*، میربیلیت n8^0«• یون20، ترانه nah[c03]2 • 2ن20، تنکار na2b407 • یون20، کریالیت 3naf • a1f3 و غیره مهمترین مینیرلهای نتریی می‌­باشند. به غیر از این، نتریی با سه، sr، و، mg، ل1 و المنتهای دیگر به ترکیب بسیار الیومیسیلیکتها داخل می‌شود. نتریی همچو ا مهمترین بیاالیمینت در ترکیب رستنیها (بویمادران، لمینریه و غیره) و هیوانات (در پلزمة خون 0، 32%، استخوان 0، 6%، بافته‌های موشکی 0، 6-1، 5%) نیز هست. زیچی‌اش 968 کگ/مه (’19، 7° س)؛ ت. . گداخت. 97، 83° سیلسیه؛ t جوشش 882، 9° سیلسیه. بوغ نتریی رنگ شعله را زرد می‌کند.

نتریی در همة پیوستهایش+1 ولینته است. وه‌ای با 02-ا هوا بی‌واسطه پیوست شده، na20 یا na202 و با آب naoh و 22 (ریکتسیه بعضاً با ترکش می‌گذرد) حاصل می‌کند؛ با گیدراگی، آکسیگی، گلاگیپها، سلفور، کربن و دیگر ایلی­مینت و به آسانی به ریکتسیه می‌درآید. نتریی در امّیک مایع نغز حل شده، کامپلیکسهای امّیک و با بسیار متالها پیوست شده خوله حاصل می‌نماید. نتریی را اساساً در نتیجة الکترولیز گداختة naci، که آمیختة کس1، naf، سس12 و غیره را دارد (در حرارت 575-585° س) حاصل می‌کنند. نتریی و خوله‌های آن را در کلپن محرکهای سمالیاتها ب­رای یک خیل نگاه داشتن (در دایرة 450-650° سیلسیه) حرارت، تجهیزاتهای انرژیة یدرایی، پیوستهای نتریی را در استحصال انتیدیتانتارها، مینه، رنگهای گوناگون، شیشه، صناعت بافندگی، مصالح بناکاری، متریالهای صورتگیری، دبّاغی و غیره وسیع استفاده می‌برند. از بس که نتریی متال خیلی فعال است، بنا بر این هنگام با آن کار کردن خوشیار بودن درکار است. مخصوصاً به آب همراه شدن نتریی خطرناک است، زیرا این باعث ترکش و سوختار شده می‌تواند.

دبیات: س ا ت ت ا گ م. ، نتریی، اگا پرایز­وادستوا، سوایستوه ا پریمینینی، مسکو، 1961؛ ریپن ر. ، چ ا ت یه نو ا. ، نیارگ­نیچیسکیه شیمی، تام 1،-مسکو، 1971.