استانیه

استانیه، ریسپوبلیکة ساویتی ساتسیلیستی ایستانیه (ایاست نыوکاگودی سوسیالیستلیک وبرییک) ، در شیم. غربی ا.ج.ش.س.، در ساحل ب. بلتیکه واقعست. تأسیسش 21 ژوئیة 1940. مساح. 45، 1 هز. کم2. اهالی‌اش 1542 هز. نف. (1986)؛ ایستانها (948 هز. نف. ، 1979) ، روسها، اکراینها و غ. اهالی شهری 71%. 15 ریان، 33 شهر و 24 پتش دارد. پایتختش ش. تلّین.

سته ریسپوبلیکه هموار، در جنوب تپّه‌دار. هرار. میانة فیور. -6°س، ژوئیه 17س. بارشات سالانه 600-700 مّ. دریاهای کلان: نروه، پیرن و، ایمیыگیه. کولها بسیارند، کلانترینشان: چود و وыرتسیرو. خاکش اساساً چمتالی و خاکسترتاب، خاکسترتاب کربنتی، باتلاقی. بیشتر از 30% حدود ه.-را بیشه‌ها (2/3 حسه‌اش بیشه‌های سوزنبرگ) فرا گرفته‌اند.

در ابت. هزارة 2 م. جمعیّت صنفی به وجود آمد. در ا-های 12-13 خلقیت ایستان تشکّل یافت. از ا. 13 خلقهای ایستان اوّل هجوم نیمیسها، بعد هجوم دنییگیها را زده می‌گرداندند. در چاریک دوّم ا. 13-میانة ا. 16 حدود ه. ، که در تصرّف صلیب‌داران بود، یک قسم لوانیّه را تشکیل می‌داد. آخ. ا. 16 حدود ه. بین شویتسیه (قسم شمالی) ، ریچ، پاسپالیته (قسم جنوبی) و دنیه (هز. سه‌اریمه) تقسیم شد؛ در میانة ا. 17 تمام حدود ه. به تصرّف شویدها گذشت. موافق شرطنامة صلح نیشتدت (1721) ه. به هیت روسیه داخل شد. بیکار کردن حقوق کریپاستنایی در گوب-های ایستلیدیه (1816) و لیفلندیه (1819) رواج کپّتلیزم را تیزاند.

س. 1858 در محل مختره به مقابل پامیشیکهای نیمیس شوریش دهقانان به وقوع آمد؛ س. 1872. کارگران کرینگالم کارپرتایی کردند. در ابت. ا. 20 اوّلین تشکیلاتهای ساتسیل-دموکراتی به وجود آمدند. محنتکشان ه. در ریف. 1905-07، ریف. فوریه و ریف. اکتبر (1917) اشتراک کردند.

اخ. آکت. 1917 در ه. حاکمیت ساویتی برپا شد؛ 29 نایب. 1918 در ش. نروه ریسپوبلیکة ساویتی ایستانیه (کامّونة محنتی ایستلندیه) اعلان گردید؛ س. 1919 در زیر تزییق کانترّیوالیوتسیانیران ملّتچی و گوردییدیان سفید برهم خرد؛ مارت 1934 در ه. تبدّلات فاشیستی به عمل آمد. ژوئن 1940 محنتکشان ه. حکومت فاشیستی را سرنگون نموده، حاکمیت ساویتی را برقرار کردند.

دیک. 1941 ه.-را قشونهای فاشیستان نیمیس استیلا نمودند؛ س. 1944 آزاد کرده شد. ه. با آردینهای لنین (1965) ، روالیوتسیة اکتبر (1980) و دوستی خلقها (1972) مکافاتانیده شده است.

پک ایست. س. 1920 تأسیس یافته است. 1 ینو. 1985 پک ایست. 104084 نف. اعضا و 3500 نف. نامزد با اعضایی پرتیه داشت؛ شمارة اعضایان کُمسومول-166732 نف. ، اعضایان اتّفاقهای کسبه 803325 نف.

در نتیجة دگرگونسازیهای ساتسیلیستی ه. به ریسپوبلیکة اندوستریوی و خ. ق.-اش کالّیکتیوی مترقّی تبدل یافت. س. 1979 حجم عمومی محصولات صناعتی نظر به س. 1940 بیشتر از 46 مراتبه افزود. ساحه‌های مهمّ صناعتش: استخراج ورق‌سنگ سوزنده و کارکرد آن، ماشینسازی، استحصال مصالح بناکاری، صناعت شیمی، تسیلّیولازه و قاغذ، چوبکاری، بافندگی، صناعت خوراکواری. س. 1984 ریسپوبلیکه 18، 3 ملرد کوت-س. انرژیة الکتر استحصال کرد. گراس-های کلان نزدیبلتیکه و ایستانیه با ورق‌سنگ سوزنده کار می‌کنند. در شیم. ریسپوبلیکه (در کاختله-یروی) ورق‌سنگ سوزنده، در مه‌ارد و فسفریت استخراج می‌کنند. ماشینسازی الکتریکی و رادیوتیخنیکی، اسباب‌سازی رواج یافته است؛ کارخانه‌های کلان در تلّین و ترت و واقع گردیده‌اند. در نروه و تلّین کامب-های متاعهای پختگین، کارخانه‌های صناعتی متاعهای پشمین و کتانی موجودند. در صناعت خوراکواری، ماهیگیری (تلّین، پیرن و) ، استحصال گشت، روغن و شیر اهمیت عمومی‌اتّفاقی دارند.

مهسولات عمومی خ. ق. س. 1979 نظر به س. 1940-م، 1، 8 مراتبه افزود. اوّ. 1985 در ه. 150 کالخوز و 152 ساوخاز بود. زمینهای کشت 935، 5 هز. گه (1984). تلّه (جو، جودار، گندم) و زراعت خوراک چاروا، اینچنین کرتاشکه و سبزه‌وات می‌کارند. س. 1984 در ریسپوبلیکه 1، 2 ملن ت قلّه و 1، 2 ملن ت کرتاشکه غنداشتند. چارواداری برای شیر و گشت (مخصوصاً گشت خوک) مخصوص گردانیده شده است. کارهای زیاد می‌لیارتیوی برده می‌شود. تول عمومی ر. آ. 0، 97 هز. کم، راههای اتومبیلگرد 30 هز. کم (1979). بندر اساسی بحری-تلّین. س. 1979 به در 1000 نف. کارمند خواجگی خلق، 786 کس دارای معلومات عالی و میانه راست می‌آمد. سال خوانش 1979/80 در 6 مکتب عالی 25، 4 هز. استودینت، در 37 مکتب میانة مخصوص 24، 5 هز. خواننده تحصیل می‌کرد. اف (تأسیسش 1946) ، 10 تئاتر دارد. س. 1979 به در 10 هز. کس 40، 5 دُختُر راست می‌آمد. کورارتها: پیرن و (اقلیمی و طبابت با لایی) ، خه‌اپسل و (ته-بابت با لاب) ، نروه-یыزیس و (اقلیمی).