دیمنة خالچیان

 خالچیان، دمنة عتیقی منسوب به خزارة 1 تا م. و ا. 3 م. در ریان دیهنو ویل. سرخاندریای رسّ ازبیکستان سالهای 1959-63 ایکسپیدیتسیة آرشیالوگی و صنعتشییاسیی  انیستیتوت صنعت‌شناسی ازبکستان (با راهبری گ. ا. پوگچینکا) کشف و تدقیق نموده است. بازیافتها شهادت می‌دهند، که در خالچیان اسرهای  4-3 تا میلاد آدمان مسکن بودند، در دورة کُشانیان به اوج ترقّیات رسیده است. در خالچیان خانقاه تپّه، قرباغ تپّه، مسلهتّیپّه کشف گردید و از آنها استحکام، نهر، باغ، قصر و بناها، اینچنین باقیمانده‌های قرارگاه شاه کُشانیان-گیره‌ای یافت شده‌اند. قصر خانقاه تپّهاز ایوان ستونهایش چوبی، مهمانخانه، تختگاه شاه، دالان و خانه‌های دیگر عبارت است. از خالچیان هیکل و هیکلچه‌های استخوانی، تنگه، آلات محنت، خم، ظرفهای سفالی، خنجر فلزی، شمشیر، کارد، حلقه، پیکانهای گوناگون، اسباب زینّت و غیره یافت شده‌اند. دمنه با مرور زمان در زیر خاک مانده، شکل تپّه را گرفته است. بازیافتهای آرشیالوگی شهادت می‌دهد، که در این شهر عتیقی مدنیت خیلی رونق داشته است.

دبیات: پوگاچینکا گ. ا. ، خلچین. ، ک پرابلیمی خداجیستوینّایی کولتورы سیویرنایی بکتری، تشکینت. 1966؛ پوگچینکاوه گ. ا. ، سکولپتوره xلچینه، م. ، 1971.