دولت نیپل

نیپل، پادشاهیپ نیپل، دولتیست در آسیای جنوبی. در قسم مرکزی هیمالیای واقعست. در  شمال با رخخ، در جنوب غرب و شرق با هندوستان خمسرهد است. مساحت 140. 8 هزار کیلومتر2. اهالی‌اش 14، 179 میلیون نفر (1981). پایتختش-کتمند و. نیپل از جهت مأموری به 14 منطقه (انچال) و 75 ریان تقسیم شده است.

            ساخت دولتی. نیپل-مطلقیّت پادشاهی. کانستیتوسیة جاریش را سال 1962 قبول کرده، 1967 تکمیل داد­ند. سردار دولت-شاه. سروزیر و دیگر اعضایان حکومت را از جملة اعضایان پنچیت ملّی (پارلمنت) شاه تعیین می‌کند. شاه در این حال سرفرمانده قووّدهای مسلّح بوده، حاکمیت سود عالی نیز به عهدة است. در حضور شاه دو آرگن مشورتی-ساویت دولتی و ساویت راهبریّت ملّی هست. سیستم سودی: سود عالی، سودهای ریانی، منطقوی و ریگیانلی.

            طبیعت. سرزمین نیپل نودستان است. از شمال غرب به سمت جنوب شرق دو قطار کوهها کشال یافته‌اند، که آنها را وادی و پستخمیها از هم چودا کرده‌اند. اقلیمش سوباکوتاری مسّانی. در جنوب حرارت میانة ژانویه 15° سیلسیه، در پستخمیهای بینیکوهی-0-10° ثلثیه؛ در بلندی زیاده از 4000 متر کیسم زیاد سال هوا خنک است. در جنوب حرارت ماه ژوئیه به 30° سیلسیه، در پستخمیهای بینیکوهی به 20° سیلسیه رسیده، در بلندی 4، 5-5 هزار متر تا 10° سیلسیه پست می‌فراید. بارشات سالانة دامنة جنوب و نشیبیهای کوه زیاده از 2000 ملّیمیتر، در پستخمیها کریب 1500 ملّیمیتر. دریاهایش پرطغیان و آستاندار بوده، ذخیرة بای انرژی دارند. دریاهای کلانش: کرنل، گندک، کاس، بگهمت. کولهای کلان ندارد. در دامنة هیمالیای و نشیبیهای جنوب آن بیشه‌های مسّانی، در محلهای بیشتر سیرنم و باتلاق‌زار جنگلهای انبود موجودند. در بلندی 3000 متر بیشة درختان سوزن‌برگ (جلغوزه، لدین، کاج، صنوبر) و زیاده از 4000 متر پتّزار می‌سبزد. در نشیبیهای شمال جا-جا نباتات دشتهای خنک می‌روید. عالم هیواناتش بایی و گوناگون. در جنگل فیل، پلنگ، ببر، کرکدن، گراز، میمون بسیار، طوطی، طاووس دچار می‌آیند. مارهای زهرناک نیز بسیارند. در کوهسار خرس هیمالیای، یوزپلنگ، ارخر، نخچیر موجودند. عالم هیوانات و نباتات تراپیکی در قوروق چیتوان، در باغهای ملّی لنتنگ، سگرمتهه، نگرجون و کول papa محافظت و نگاه و بین کرده می‌شوند. در بارة ساخت گیالاگی و ثروتهای زیرزمینی نگرید هیمالیای.

            اهالی. اهالی نیپل قریب به 60 ز­بان و لهجة عایلة زبانهای هندویوراپایی و تیبیت و ختایی گفتگو می‌کند (14-تای آنها خط دارند). خلق اساسی نیپلیهایند و شما-رة آندا زیاده ای 7 میلیون نفر (1961) بوده، در مرکز و جنوب غرب نیپل زندگانی می‌کنند. زبان دولتی-نیپلی. قریب 90% اهالی به هندویه اعتقاد دارد؛ بوداییان و مسلمانان نیز هستند. زیچی میانة اهالی در 1 کیلومتر2 قریب 80 کس. شهرهای کلان: کتمند و (اهالی‌اش 180 هزار نفر 1978) ، للیتپور (پ­تن) ، بهکتپور (بهدگان) ، برتنگر، نیپلگنج، برگنج.

           اچیرک تاریخی. در میانة هزارة 1 تا میلاد در بیشه‌زار دامنة کوهها قبیله‌های ویدیخها، شکیه، ملّه، لیچّخوها می‌زیستند. در دورة می‌زالیت در وادیها قبیله‌های زنگی و اوسترلیسورت و مغولسورت (اجدادان نیور، کرت و دیگر خلقها) مسکن بودند. در عصر 1 در وادی کتمند و دولت دورة اوّل فئودالیزم-نیور به وجود آمد. نیور در زیر تأثیر مدنیّت هند ریواچ و رونق می‌یافت، با تیبیت و ختایی رابطه داشت. در عصر 15 دولت نیور به چند ملکهای خرد (بهدگان، پ­تن، کتمند و، جمله، پلپه و غیره) جدا شد. در شرق نیپل قبیله‌های کرت و لیمب و زندگی می‌کردند. در ملکها مناسبتهای فئودالی تشکّل می‌یافتند. در نتیجة از هندوستان به نیپل هجرت نمودن (عصر 12) بسیار مردمان هندواریانی و با قبیله‌های محلی مگر، گورونگها و غیره آمیختن آنها تدریجاً خلقیت کخس تشکّل یافت، که آن به زبان گروه کخس-کورة هندواریانی (حاضره نیپلی) گaپ می‌زد. عصرهای 15-16 کخسها در نیپل به یکی از سیرشومارترین گروههای ایتنیکی تبدل یافتند. هیمالاک نیپل.

سرهای 16-17 ملک کخس و مگری گورکهه پرقوّت شد. حاکم آن رم شاه (سالهای اهدش 1605-32) با مقصد مستحکم نمودن حاکمیت مرکزی یک قطار اصلاحاتهای مأموری گذرانیده، قانونها را تکمیل داد. در عهد حاکم پریتهو نرین (1742-69) ملکهای همسایه به ملک گورکهه همراه کرده شدند و دولت متمرکز نیپل به وجود آمد. تا oxیر aسر 18 تیرّیتاریة نیپل در غرب تا کشمیر و در شرق تا سکّیم وسعت یافت. از نیمة دوّم عصر 18 تأثیر شرکت آست-اندیة انگ­لیه به نیپل افزود. سال 1814 شرکت با بهانة آن، که گویا گورکها به چند قرارگاه سرحدی قشونهای انگ­لیه حمله آورده باشند، به نیپل جنگ اعلان کرد. قشونهای نیپل به قشونهای انگلیسها مقابلت نشان داده نتوانستند. سال 1816 نیپل مجبور شد به شرطنامه‌ای امضا کند، که موافق آن یک قسم تیرّیتاریة مملکت به اختیار شرکت می‌گذشت، در کتمند و به ریزیدینت انگلیه جایی داده می‌شد و سیاست خارجی مملکت را انگلیسها زیر نظارت خود می‌گرفتند.

سال 1846 شرکت به جنگ بهادر نام سردار خاندان فئودالی رنه یاری رساند، که تبدّلات دولتی به عمل آرد. بعد تبدّلات جنگ بهادر سروزیر شد. به دیگر منصبهای عالی دولتی نیز اهل خاندان رنه صاحب شدند. در عهد خاندان ر­نه (1846-1951) خواجگی نیپل تماماً خراب گردید. حکمرانی مناسبتهای فئودالی، چودایی گیاگرفی و اقتصادی به انکشاف قوّه‌های استحصال‌کنندة مملکت مانع می‌شدند. موفقیّتهای مبارزة ملّی-آزادی‌خواهی در مملکتهای آسیا بعد جیگ دوّم جهان (1939-45) و شکست مستملکّداری در نّ مملکتها برای رونق مبارزة اییدّیفیادلی و ضدیمپیریلیستی خلق نیپل شرایط موافق فراهم آوردند. صنف کارگر تشکّل یافت.

فعالیّت مهاجران سیاسی در هندوستان بودة نیپل جان‌ناکتر شد. سال 1947 در کلکتّه پرتیة کانگریسّ ملّی نیپل (از سال 1950-کانگریسّ نیپل) تأسیس یافت. این پرتیه در متّحد کردن قوّه‌های ضد رنه در نیپل رل مهم بازید. سال 1949 پرتیة کمونیستی نیپل تأسیس یافت. فرانت یگانة قوّه‌های ضد رنه تشکیل شد. این فرانت به حکمرانی رنه خاتمه گذاشت (روالوتسیة 1951). 18 فوریه 1951 با فرمان شاه تریبخون قاعدة میراثی بودن منصب سروزیری بیکار کرده شد. کانستیتوتسیة موقتی نیپل مملکت را مانرخیة کانستیتوتسیانی اعلان کرد. این کانستیتوتسیه حقوقهای گرجدنی و آزادی (حقوق تأسیس پرتیه‌ها و تشکیلاتها، حقوق انتخابات عمومی و غیره) را اعلان نمود. سال 1959 کانستیتوتسیة نو قبول کرده شد و آن حقوقهای دموکراتی و آزادی خلق را مخدود نمود. در انتخابا­ت پارلمنت (1959) ، که در تاریخ نیپل اوّلین انتخابات بود، نامزدها از پرتی‌ام کانگریسّ نیپل غلبه کردند. آنها وعده دادند، که اصلاحات اگرری گذرانیده، اپّرت مأموری و طرز کاربری سود را تغییر می‌دهند، احوال محنتکشان را بهتر می‌کنند. ولی به وعده وفا نکردند. در شرایط تیز و تند شدن نزاع و نفاق اجتماعی و اقتصادی شاه مهندره دیوه (1955-72) 15 دسامبر 1960 پرل­مینت و حکومت را پراکنده کرده، تمام حاکمیت قانون‌برآر و اجرائیه‌ را به دست خود گرفت. فعالیّت همة پرتنیه‌های سیاسی و تشگکیلاتها منع و کانستیتوتسیة نو (1962) قبول کرده شد.

در نیپل سیستم پنچیت-حاکمیت محلی و مرکزی (پنچیت میل­لی) ، سیستم آرگنهای اجرائیه‌ جاری شد. در تحت نظارت حکومت تشکیلاتهای صنفی (تشکیلاتهای دهقانان، کارگران، جوانان، ز­نان، سابق حربیان، بچگان) تأسیس یافتند. موافق قانونهای نو سال 1963 عقد نکاح نابالغان، مجبوریّتهای گوناگون محنتی و محدودیّت کسته‌ها منع کرده شد. نیپل از سال 1955 اعضای تدم و بسیار دیگر تشکیلاتهای بینلخلقی است. مناسبتهای دیپلماتی ا.ج.ش.س. و نیپل 20 ژوئیة 1956 به راه مانده شد.

نیپل با ا.ج.ش.س. شرطنامة همکاری اقتصادی، مدنی و تجارتی بسته است. نیپل در کنفرانسهای دولتهای به بلوکهای حربی همراهنشدة بیلگرد (1961) ، قاهره (1964) ، لوسکه (1970) ، الجزایر (1973) ، گونه (1979) اشتراک کرده است.

            خواجگی. نیپل مملکت قفاماندة اگررییست، که در اقتصادیات آن مناسبتهای فئودالی و لیمفیادلی حکمرانند. از سالهای 60 در نیپل به مناسبت قبول گردیدن قانون اصلاحات اگرر دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی به عمل آمدند. حکومت موافق پراگرمّه‌های ترقّیات اقتصادی (1956/57-1960/61؛ 1960/61-1964/65؛ 1964/65-1970/71؛ 1970/71-1974/75) به انکشاف نقلیات، انرژیتیکه، خواجگی قشلاق و آبیاری اهمیت کلان می‌دهد. ا.ج.ش.س. به نیپل در ساختمان راه اتومبیلگرد برگنج-جنکپور، گاس (پنوت) ، ابژکتهای صناعتی: زواد قند و زواد اسبابهای خواجگی قشلاق (برگنج) ، فابریکة تماکو (جنکپور) یاری رساند. قسم زیاد اهالی در خواجگی قشلاق میدمالی کار می‌کند. در نیپل کاسبی و هنرمندی رواج یافته است. در ناحیه‌های کوهی خواجگی نتورلی باقی مانده است.

خاجگی قشلاق. از نصف زیاد زمین کارم در دست زمینداران کلان می‌باشد، که آنها این زمینها را به دهقانان اجاره می‌­‌دهند. در مملکت نیشکر، جوت، چایی، شالی، ارخیس، خردل، کر­دمان، بنن، لوبیای چینی، ستروسیها، جو، جودار، سولی، جواریمکّه، کرتاشکه پرورش می‌کنند. چارواداری اساساً در کوهستان نیپل ترقّی کرده است. در این جا خشگاو، گوسفند، بز و غیره می‌پرورند. سال 1977 در نیپل 10، 7 میلیون cap گاو، 5 میلیون cap بز و گوسفند، 0، 3 میلیون cap خوک بود.

س ا ن آ ا ت ا مملکت سست ترقّی کرده است. انگشتسنگ، معدن آهن، ورق‌سنگ، سیلیتره، مس، طلا دستی استخراج کرده می‌شود. صناعت محصولاتبراری اساساً با کارکرد اشیای خام خواجگی قشلاق مشغول است. 3وادهای قند، فابریکه‌های تماکو، جوت، شالیکوبی، کارخانه‌های صناعت خوراکواری، چوبگری، کاغذ، شیمی، چرم و پایفزال، خشت و غیره هست. طول راه آهن کمبر 102 کیلومتر (راه آهن سیربر ندارد) ، درازی راههای اتومبیلگرد قریب 4، 7 هزار کیلومتر (1981). نیپل با هندوستان، بنگلدیش، برمه، پاکستان، تیلند علاقة هوایی دارد.

نیپل به خارجه جوت، غلّه، نیش­کر، تماکو، مشک، پشم، پوست، گیاه داروواری، مصنوعاتن کاسبی برآورده، از آن جا تجهیزات ماشین، لوازمات، نقلیات، محصولات نیفت، سیمان و غیره می‌آورد.

لاقة تجارتی ا.ج.ش.س. و نیپل نیز بیش از پیش انکشاف می‌یابد. نیپل از توریزم درآمد کلان می‌گیرد. واحد پول-روپیة نیپلی.

            تندرستی. بنا به معلوماتهای ناپرّه سال 1971 به 1000 نفر اهالی 44، 6 تولد و 22، 96 فوت راست آمده است. کسلیهای سرایتی و پرزی­تری-سل، اسهال خونین، پغزک، کسلی شش، ورجه، سرخچه، ترخا­مه بیشتر پهن شده‌اند. سالهای 70-طاعون و مخو (در شمال fرب) اوج گرفت. سال 1971 در مملکت 55 کسل‌خانة دارای 2، 0 هزار کت (1 کت به 10 هزار اهالی) موجود بود. همان سال 338 دُختُر (1 دُختُر به 36، 5 هزار اهالی) ، 692 یاردمچی دُختُر، 8 دوخ­تور دندان، 335 همشیرة طبّی به اهالی خذمت می‌رساند. همشیره‌های طبّی در خود نیپل، دُختُران در انیویرسیتیتهای هندوستان تییار کرده می‌شوند.

            معارف. تا ابتدای سال 1978 زیاده از 80%’ اهالی بی‌سواد بود. موافق پلن ترقّی دادن معارف میل­لی برای سالهای 1971-76 ساخت نو مکتب 10-ساله: مکتب ابتدایی 3-ساله (قبول از 6-سالگی) ، مکتب میانة ناپرّة 4-ساله و میانة پُرّة 3-ساله جاری گردید. از سال تحصیل 1975/76 تعلیم در صنفهای 1-5 بی‌پول شد. تعلیم در مکتبها به زبان ملّی نیپلی برده می‌شود. مکتب میانة پرّه از 4 زینه عبارت است: آکادمی، معلومات عمومی، کسبهای تکنیکی و سنسکریت. سال تحصیل 1974/75 در مکتبهای ابتدایی زیاده از 401 هزار، در مکتبهای میانه زیاده از 221 هزار، در سیستمم تییاری کسبی زیاده از 11 هزار، در سیستم تییار کردن معلمان برای مکتبهای ابتدایی قریب 4 هزار طلبه می‌خواند. سال تقسیل 1974/75 در مکتبهای عالی 21 760 استودینت می‌خواند. در کرتیپور (نزدیکی کتمند و) انیویرسیتیت به نام تریبخون (تأسیسش 1958) خست. در کتمند و انستیتوت پیدگاگی و مکتبهای تکنیکی واقع‌اند. مهلت تحصیل در مکتبهای ابتدایی 6 سال، در مکتب میانه 3 سال. موافق سیستمن نو معارف در نیپل چنین تیپ ا مکتبها تشکیل می‌شوند: مکتب ابتدایی (صنفهای 1-3) ، میانة ناپرّه (صنفهای 4-7) ، میانه (صنفقای 8-10). تعلیم کسبهای تکنیکی در بزة مکتب میانة ناپرّة تیپ انگ­لیسی به عمل برآورده می‌شود. مکتبهای خواجگی قشلاق تکنیکی، جنگلپروری، آموزشگاههای طبّی و پید­گاگی دارد. سال تحصیل 1969/70 در مکتبهای کسبهای تکنیکی 6 هز. ، در آموزشگاههای پیدگاگی 365 نفر طلبه می‌خواند. نیپل انیویرسیتیت و چندین کالج دارد. استودینتان نیپل در خارجه، اساساً در هندوستان، ا.ج.ش.س. و شمه تحصیل می‌کنند. آکادمی­یه شاهی (تأسیسش 1957) مرکز علمی مملکت است. در کتمند و کتابخانة ملّی، کتابخانة انیویرسیتیت به نام تریبخون، کتابخانة مرکزی، موزی ملّی نیپل (تع­سیسش 1938) واقع‌اند.

            مطبوعات و رادیو. سال 1978 در نیپل 24 گزیته ا هرروزه و تقریباً 50 گزیتة هرهفتینه و جرنلها نشر می‌شد. گزیته‌های بانفوذ به زبا­ن نیپلی-«گارکهپتره*، تعسی­سش 1901، حکومتی، «نیپل تیمس» تأسیسش 1954، «نیّه سامج»، تع-سیسش 1956؛ به زبان انگلیسی-«ریزینگ نیپل# («rising nepal») ، (تأسیسش 1965، حکومتی)؛ «کامّانیر» («commoner»، تأسیسش 1954)؛ «مزیرلیند» («the motherland»، تع­سیسش 1957)؛ «هیمل بیله» («hi-mali bela»، تأسیسش 1970). رادیو نیپل-«رادیو نیپل» (تأسیسش 1951، حکومتی) ، به زبانهای نیپلی و انگلیسی اخبارات می‌شونواند. تلویزیون ندارد.

            ادبیات. ادبیات نیپل به زبانهای نیپلی و نیوری انکشاف می‌یابد. آثار قدیمة ادبیات-اپیگرافی­که (میانة هزارة یکم 1 میلاد) ، ونشول (شجره) ، مهتمیه (هم-دو نعت) -«سویمبه و-پُرپه» (عصر 10) ، «نیپل-مهتمیه» (عصرهای 14-15) به سنسکریت تألیف شده‌اند. در عصر 15 ادبیات دنیوی به وجود آمد. در نظم جنر ستوت (نعت و حمد شاهان) موقای اساسی را اشغال کرد، لیریکة عشقی انکی­شاف یافت (پرتپ ملّه عصر 17، جگتپرکش ملّه عصر 17 و دیگر). دراماتورگها به رساله‌های کلاسیکی سنسکریتی عاید به صنعت تیت­ری تکیه کنند هم، خصوصیتهای نمایش تئاترهای خلقی را به نظر گرفته اثرها می‌آفریدند. در طول چندین عصرها «مقبهرته»، «رمینه» و پُرن («تاریخ نل» گاوینده جهه) همچون منبة سیوجیت درمه خذمت می‌کردند. در عصر 19 برابر دولتی گردیدن زبان نیپلی ادبیات نیز به این زبان رواج و رونق یافت. شاعران بسنته، اندیرس، یدونته، رگخونته، ب. کیسر سیوجیتهای عنعنوی را (حدیث کریشنه و غیره) استفاده می‌بردند. در اوّل عصر 19 نثر («داستان متسیندرنته» و غیره) به وجود آمد. نظم بخنوبهکته (1812-68) در ادبیات مرحلة نوی گردید. شاعران عصر 20 لیکخنته و دخ. کایرده از قاعده و قانونهای کهنه ادبی دست کش-دند. کایرله اوّلین شده به موضوعات گرجدنی رو آورد. ادبیات نیپل در زیر تأثیر چهیودة (رمانتیزم) هندی و رمانتیکة انگلیسی مانده بود.

به پیشرفت ادبیات نیپل جرنل ادبی-بدیعی «لوگه» (1934) مساعدت نمود. در جرنل حکایه‌های گ. مینلن، 2. شمشیر، ب. بهیکش و، ک. ملّه، ب. تیور، م. کایرله، ب. پ. کایرله، گاتهلی و دیگر درج گردیدند، که در آنها زیست و زندگانی طبقه‌های میانه و قشّاق، بی‌حقوقی زنان، قدر و قیمت آدمی تصویر شده‌اند. در رمانهای «روپمت»، «محبّت»، «0مورزیش» ی رودرراجه پندیی، «چرخ قسمت» رمپ-رسد غایه کمال اخلاق افاده یافته است. سالهای 30 دراماتورگ ب. سمه در پیسه‌های «من»، «بندة عشق» (1938) بر ضد عقد نکاح نابالغان و بی‌حقوقی زنان برآمد. سالهای 40 درمة یکپردگی معمول شد. تشکّود درمة معاصر به سالهای 30 عصر 20 راست آمد، سال 1951 حاکمیت سلالة رنه برهم خورد، که آن در تاریخ نیپل گردش کلانی بوده 6ه ادبیات نیز تأثیر گذاشت. اکثر اثرهایی، که در جنرهایی پیشاهنگ ادبی «اندرین»، «رچنه»، «روپریکهه»، «هیمش» و غیره چاپ می‌شدند، در بارة آن شهادت می‌دادند، که ادیبان رل خود را در مبارزه برای آیندة بهتر درست درک می‌کنند. نظم سالهای 50 با غایه صلح، برادری همة نجاد و ملّتها (داستان «اینها تیر توپند» ل. دیوکاته، شعرهای «آدمان را دوست می‌دارم»، «به آدمی» ب. سمه، «بمبة وادارادی» م. گهیمیری) فرق می‌کند. بعد برهم خوردن سلالة رنه (1951) اعضایان بسیار اتّحادیه‌های ادبی، که در مهاجرت بودند، به وطن برگشتند.

سال 1951 «جمعیّت زبا­ن نیوری» تشکیل شد. ادبیات به زبان نیوری، که از آخر عصر 14 این جانب وجود داشت، با جنرها و مضمون نو غنی‌تر گردید. سودرشن سرمرین، ستیماهن جوش، هیملل جوش در موضوعهای تاریخی درمه‌ها آفریدند. در را­منهام اشورننده شریستهچریه «آیینه»، «خون سرد» حیات وزنین طبقه‌های میانة اهالی شهر به طور ریلیستانه انعکاس یافته است.

             میعماری و صنعت تصویری. به صنعت نیپل تأثیر نقّاشی و می‌ع-ماری هندوستان و ختایی براعلا مشاهده می‌شود. در عصرهای 15-18 در نیرل با اسلوب معماری هندوستان عبادتخانه‌های مناردار و با اصول ختایی بناهای بسیارقبطة نقشین چوبین ساخته شده‌اند. در صنعت معماری آخر  سر 19 نیپل تع­سیر معماری ایران و عربستان، در صنعت ابتدای عصر 20 تأثیر می‌ع­ماری اوراپه دیده می‌شود. از سالهای 50 cap کرده در کتمند و، جنکپور و دیگر شهرها با اسلوب معماری معاصر بناها بنیاد می‌شوند. صنعت هیکلتراشی عصرهای میانة نیپل به صنعت دورة حکمرانی سلالة گوپتهای هندوستان، رسّامی (مینیاتورة دستخطهای عصرهای 11-14) به اسلوب رسّامی هندوستان شمال و شرقی نزدیک است. عصرهای 15-18 صنعت با اسلوب اقنوم (اکانه)-های تیبیتی «تنکه» (در متاع کشیدن رسم) معمول گشت. صنعت رسّامی عصر 20 در زیر تأثیر «دورة احیای بنگا­له» و صنعت رسّامی ریلیستانة اوراپه انکشاف یافت.

             تیتر و موسیق. از قدیمولییام در تئاترها نمایشهای خلقی-نریتیها (رقصهای رمزی یکجایه با موسیقی و سرود) نشان داده ما­شدند. هر یک خلق صاحب رقص و نمایشهای خود-دیو نریتیه، گهت و نریتیه (نمانشها بخشیده به حیات خداها و قخرمانان افسانوی) و بره مسی (عقد نکاح، عید حاصل و غیره) بود. رقص و نمایشهای خلقی عصرهای 15-18 در عصر 20 شکل حاضره را گرفتند. «محکل»، «خریسیدّهه»، «پچل». «کنکیشور»، «گهنتیشور» برین نما-نمایشهای خلقی زود-زود به صحنه گذاشته می‌شدند. در شهر بهکتپور در دربار صورنه ملّه «نو دورگه»، «محلکشم» و غیره نمایش داده می‌شدند. در رفت تمام نمایش (آن قریب 3 ساعت دوام می‌کرد) اکتور همگی 8-10 عباره می‌گفت و بعد مضمون آن را توسط رقص (با جورشوی خار) افاده می‌کرد. در زیر تأثیر شکلهای گوناگون نمایشهای خلقی جنر کلاسیکی تئاتر نیپلی-گیتینتیه (نمایش خاریاگرفی، که به آن خار و ثالثتها جور می‌شوند) به وجود آمد. اگر چه دراماتورگیه در نیرل رواج و رونق دارد، ولی تا سال 1973 در این جا یگانتا هم تئاتر درمة دائمی نبود. سالهای 40 عصر 20 در مملکت چندین دستة هوسکاران وجود داشتند. آخر سال 1973 کالّیکتیو هوسکاران موسیقی، که با تشبث جمعیّت «مدنیّت ما» تشکیل یافته بود، گیتینتیة مجازی «حمایه» را به صحنه گذاشت. سال 1973 این.  کالّیکتیو به کالّیکتیو کسبی تبدل یافت.