باتلاق

باتلاق، قسم سیرنم و آب سطح زمین، که در آن مادّه‌های طبیعی نپوسیده جمع می‌شوند و بعداً به تارف مبدّل می‌گردند. آب باتلاق خاک را سیرنم نگاه می‌دارد. در چنین شرایط در باتلاق نباتات نمیدوست می‌سبزند. باتلاق نمی را نگاه داشته، کم بخار می‌­کند. آن بر اثر وسیع‌شوی حوضهای آب و سیرنمشوی زمینهای خشک به وجود می‌آید. باتلاق به سه گروه تقسیم می‌شود: بالایی (عالیگترافی) ، پایانی (اوتاترافی) و تبدلی (می‌زاترافی). باتلاق بالایی از سطح آبهای زیرزمینی بلند می‌ایستد. باتلاق پایانی در پستخمی واقع گردیده، آن را دائمی و یا هر سر چند وقت آب زیر می‌کو­ند. باتلاق تبدلی (بیشگی) در بین باتلاقهای بالایی و پایانی واقع بوده، دارای تغذیه معتدل معدنی است. باتلاق، اساساً، از بارشات اتمسفری غذا می‌گیرد. از جهت خصوصیت نباتات باتلاق را به باتلاق علفی، اشنگی و آمیخته جدا می‌نمایند. در باتلاق اشنگی تارف حاصل می‌شود. غفسی قَبَت تارف از 5-8 تا به 10 متر می‌رسد. غیر از تارف در باتلاق معدن باتلاقی، کالچیدن سلفور و غیره نیز حاصل می‌شوند. تارف را همچون سوزشواری و پارو استفاده می‌برند. باتلاق به منطقه‌های بیشه‌زار نیمکرة شمالی، بخصوص اورواسیا، کنده، هندوستان، برزیلیه و غیره خاص می‌باشد. باتلاق ترکیب مهمترین نظام ایکالاگی جهانی بوده، به وضع آب و هوا و اقلیم منطقه تأثیر زیاد دارد. در تاجیکستان باتلاقها اکثراً در ساحل دریاها و کولهای کلان، از جمله در ساحل دریاهای سر، زرافشان، وخش (ممنوعگاه «بیشة پلنگان») ، در ریزشگاه دریای قیزیلس و و وادی د-های پامیر شرقی (تا بلندی 3500 متر) وامیخورند. در آنها مرغابی، قُرباقّه و مارهای آبی موجودند. رست­نیهای خاص باتلاق تاجیکستان: ضربید، نه‌ای، گاز، انگت، گلخار و درختان بید، سفیدار، در بعضی جایها توس.

دبیات: پالاوینکین ا. ا. آسناوы آبشیگا زیملیویدینیه. مسکو،  1958؛ بالشیه ساویتسکیه اینتسیکلاپیدیه. ت. 3. مسکو. 1970؛ سل‌آور-سپرواچنیک پا فیزیچیسکایی گیاگرفی. مسکو،  1983؛ اینتسیکلاپیدیچیسکیی سل‌آور گیا­گرفیچیسکیخ تیرمیناو. مسکو، 1968؛ ناویه راسّییسکیه اینتسیکلاپیدیه. ت. 3 (1). مسکو،  2007.

م. رحیم‌اف.