باشقیردها

ب0شقیرده0 (خود بشکارت می‌گویند) ، مردمی در روسّیه. اهالی مقیمی باشقردستان در فیدیرتسی­یه روسّیه. در ولایتهای چیلیبینسک، آرینبورگ، پیرم، قُرغان، سویردلوفسک، تیومین و سرتاو زندگی می‌کنند. زبانشان باشقردی. باشقردها در قزاقستان، ترکمنستان، ازبکیستن و قرغیزیستان و تاجیکستان نیز حیات به سر می‌برند. قسمی از آنها در اکراینه نیز مسکنند. اساساً به دو لهجة زبان باشقردی (یورمتینی – در جنوب و قووقانی – در شرق) گپ می‌زنند. به زبانهای روسی و تاتاری نیز تکلّم می‌کنند. خطّشان سریلیکست. شمارة عمومیشان در اوّل عصر 21 بیشتر از 1، 49 میلیون نفر قید شده است. در روسّیه تقریباً 1، 35 میلیون نفر، در باشقردستان 864 هزار نفر حیات به سر می‌برند. دینداران مسلمانان سنّیند. عنصرهای دین قدیم اجدادی نیز تا حال باقییند. تاریخ پیدایش باشقردها نهایت مرکّب است. مکان تشکّل باشقردها اورال جنوبی و دشتهای همشفت آن از دوره‌های قدیم جای تأثیر متقابل مدنیت و زبانهای گوناگون بود. در نیمة 2-یوم هزارة تا میلاد در جنوب باشقردستان چارواداران ایرانیزبان-سرمتها در شمال قبیله‌های زراعتکار و شکاری – اجدادی خلقهای فن و اگار زندگی می‌کردند. در هزارة یکم به اورال جنوبی کوچیان ترک داخل شده، تا آخر هزارساله تمام باشقردیستان را اشغال کردند. در بارة باشقردها نوشته‌های عصرهای 9-10 باقی مانده است. سالهای 1552-57 به دولتی کنیزی مسکو همراه شدند. عصرهای 17-19 باشقردها به زمینداری و ماهیگیری مشغول بودند. در سالهای حاکمیت شوروی باشقردها صاحب مختاریّت ملّی گردیده (از سال 1919) ، صناعت پراقتدار و خانگی قشلاق مترقّی برپا کردند. علم و مدنیت انکشاف یافته، ضیائیان ملّی به کمال رسیدند. عیدهای ملّی تا حال دایر می‌گردند (قرغتویی – در اوّل بهار، سبنتویی – عید شدگار زمین، جیی عید مردمی و غیره). فلکلور، روایتخانی و خواندن سرودهای ملّی خیلی رونق یافته است. راجع به تاریخ، خانگی و مدنیّت باشقردها نگر باشقردستان.