باکس
(از انگل. bاخ-ضربه) ، مشتزنی، نوع ورزش، از روی قاعدة مویین مشتزنی بین دو ورزشگر. پنج هزار سال پیش در مصر و بابل در شکل مشتزنی عادی پیدا شده است. قاعدههای بازی باکس (بی دستپوشک) در انگلیه (عصر 18) جاری گردیده، سال 1867 استفادة دستپوشک شروع شد. باکس از سال 1904 به برنامة بازیهای المپیک داخل و منبعد برگزاری چمپیونتهای جهان و قطعو و دولتهای علیحده از روی آن به عنعنه درآمد. مسابقه در رینگ-میدانچة چارگوشة درازی و برش 6 متر که اطرافش با طناب احاطه شده است، در چند نوبت (روند) با تنفس یکدقیقگی میگذرد. به رینگ حریفان هموزن (استثنا باکس کسبی) راه داده میشوند. غالب ورزشگری میگردد، که حریف را با هجوم موفقیتناک شیکست میدهد، یا قوّة حریفش به دوام دادن بازی نمیرسد، یا حریفش از ادامه بازی سر میکشد. موافق قاعدة باکس از کمر پایین، به بن گردن، به تختهپشت، اینچنین حریف از پایی افتاده را زدن ممنوع است. مسابقة مشتزنها را یک حکم داخل حلقه (رینگ) و 3-5 حکم بیرون از آن داوری میکنند. در تاجیکستان این نوع ورزش معمول است. نمایندگان جمهوری در مسابقههای بینلمیللی و منطقوی باکس پیوسته اشتراک میکنند.