بوبکر ربیع ابن احمد اخوینی بخاری

بوبکر ربیع ابن احمد اخوینی بخاری (سال تولد نامعلوم-وفات تخمیناً 983/984) ، طبیب. کنیة او را «ابوبکر»، «ابوخکیم» ذکر کرده‌اند. با نامهای اخوی، اخوین، اجوینی نیز شهرت یافته است. راجع به روزگار ابوبکر ربیع اخبار صحیحی در دست نیست. از متن اثرش «هدایت-ال-متألّمین فی-ت-طبّ» برمی‌آید، که ابوبکر ربیع از پزشکان معروف عصر خویش بوده، تمام عمر به طبابت مشغول بوده است.

بوبکر ربیع در معالجة مالیخولیا دست تمام داشته، به عنوان «پزشک دیوانگان» نیز شناخته شده است. طبق شهادتی، که از اثر نامبرده برمی‌آید، معلوم می‌گردد، که ابوبکر ربیع از اهل بخارا بوده است. معروفترین اثر ابوبکر ربیع «خیدایت-ال-متألّمین فی-ت-طبّ» بوده، مؤلف در آن از تجربه‌های بیش از 30-سالة خود یاد کرده است.

بوبکر ربیع در این کتاب بارها به نوع بیماری و نام بیماران تخت درمان خود اشاره‌ می‌کند. ابوبکر ربیع در تألیف اثر مذکور از تجربه‌های بزرگانی به مانند محمّد ذَکریای راضی، ثابت ابن قُرره، یحیی ابن ماسویه، جالینوس، بوقرات و دیگر بهره برده است. به قول نظامی عروضی سمرقندی و دیگ. علمای معتبر، «هدایت-ال-متألّمین فی-ت-طبّ»، که با نام «کتاب خیدایه» شوخرت یافته است، از جملة کتابهای درسی متداول در عصرهای میانه محسوب می‌شده است.

دبیات:        اخوینی بخاری، ربیع. هدایت-ال-متألّمین. به کوشش جلال متینی، مشهد، 1344؛ دایرت-ال-معارف بزرگ اسلامی، جلد 7. تاشکینت، 1377؛ میراث آل سامان، x، 200)؛ نظامی عروضی، چهار مقاله. به کوشش محمّد قزوینی و محمّد معین، تاشکینت، 1333.           ن. سلیماو،