عبدالرحمان صوفی ابولهوسین ( ابوالحسن) عبدالرحمان ابن عمر ابن محمّد ابن سهل صوفی راضی (8. 12. 903، رهای، ایران-25. 5. 986، اصفهان) ، منجّم و چوغرافیدان عربیزبان فارس-تاجیک. سالهای 946-947 در شهر دینآور (نزدیکی کرمانشاه) ، سالهای 948-949 در اصفهان زندگی و فعالیت کرده است.
بدورّهمان صوفی ترغیبکنندة رویة ریاضی در نجوم و چوغرافیة عصرهای میانه میباشد. رسالههای ریاضی و هیتشناسی زیرین به کلم عبدالرحمان صوفی موتهالیقند: «رساله در عمل اشکال موتساوییّه ال-عزلع»، «کتاب صور-ال-کواکب اسّابیته» («کتاب تصویر ستارههای ثابته») ، «کتاب-ال-عمل ب-ل-اس-تورلاب» («کتاب عمل با اسطور-لاب») ، «کتاب-ال-عمل ب-ل-کوره ال-فلکییّه» («کتاب عمل با کورة فلکی (گلابوس)») ، «کتاب-ال-مدخل علم ان-نجوم و احکامیه» («کتاب مقدّمه در علم نجوم و احکام آن»).
سر معروف او «کتاب صور-ال-کواکب اس-ثابته» (965) به شرح برجهای دوازدهگانه، توصیف و وضع آنها در گنبذ فلک بخشیده شده است. رسالة «کتاب تصویر ستارههای ثابته» از طرف مورخان علم «شاهاثر هیتشناسی مشاهدوی عصرهای میانه» نام-ده شده است. در آن طوسیر 48 برج و جدول 1017 ستارة ثابته داده شده است. از فهرست برجهایی، که در این اثر آورده شده است، عالمان دورههای منبعده (مثلاً، بیرونی در «آثار-ال-باقیه») استفاده بردهاند.
بدورّهمان صوفی در دربار امیر عضدودّوله (949-983) چون منجّم احترام و اعتراف داشت و کورة عرض (گلابوس) نقرهگین ساخت، که دیرتر آن در کتابخانة قصر فاطمیان قاهره گذاشته شد. عبدالرحمان صوفی مطالب نوچومی را به نظم عربی کشیده است، که آن با نام «عورچوزت عبدالرحمان» یا «عورچوزه فی-ل-فلک» معروف است. تدقیقات عبدالرحمان صوفی به ایجادیات مکتب منجّمی و گیاگرفی بیرونی، ذَکریای قزوینی. نصیرالدّین طوسی و دیگر تأثیر بزرگ رسانده است.
اسناونی: «کتاب صور-ال-کوکیب اس-سبیته» (به زبان عربی و ترچومة فرنسوی). س.-پب. ، 1874)؛ ترچومة «کتاب صور ال-کواقیب اس-ثابته» با کلم نصیرالدّین طوسی، با تصحیح مونزالدّین مدحوی، تاشقند، 1973.
دبیات: کرچکاوسکیی ا. یو. ، ازبرنّыی ساچینینیه، ت4، ماکوه – لنینگراد، 1957؛ ممیدبییل گ. د.
اسناوتیل مرگینسکایی آبسیروتاری نسارالدّین توس، بک و، 1961. یو. ملسیف، ا، کاملی.