بدولواسی جبلی

ابدولواسی جبلی بدیع‌الزّمان ابی ابدوجامیع ابن عمران ابن ربیع گرجستانی (سال تولدش نامعلوم-وفاتش 1160) ، شاعر فارس-تاجیک. در شهر هرات تحصیل نموده به کمال رسید. علمهای رسمی دورش، مخصوصاً علوم ادبی را خیلی خوب آموخت و در شاعری ممتاز شد. در دربار غزنویان و سلچوقیان-بهرامشاه ابن مسعود غزنوی، توغرولتیکین ابن محمّد خدمت کرده است. بنا به معلومات تذکره‌‌نگار محمّد عوفی ابدولواسی جبلی «بر نظم تازی قادر بود و در شعر پارسی ماهر. همة فضلا بر تقدّم او یکزبان بودند، امّا او در نظم دوزبان بود».

ز ابدولواسی جبلی دیوان اشعار باقی مانده است، که قصیده‌ها، غزلها، ترکیب‌بند و رباعیها و قطعه‌های او را در بر می‌گیرد. ابدولواسی جبلی در مدح و وصف مهارت کلان داشته است. ضمن قصیده‌های مدحی، اینچنین در قصیده‌های علی‌حده منظره‌های طبیعت را زیبا و دلپذیر تصویر نموده، با سخنان زیبای و دلنشین فصل زیبای سال  بهار و نوروز را وصف کرده است. در بین سروده‌های ابدولواسی جبلی وصف عشق و محبّت موقع کلان دارد.

و حالت روحی قهرمان لیریکی، خوسی معشوقه، وفاداری، دوستی و صداقت و رفاقت را ترنم کر­ده است. ابدولواسی جبلی به مسئله‌های اجتماعی و تحوّلات زندگی توجّه کر­ده، اوضاع زمان، وضعیت روزگار عصر خود را ماهرانه تصویر نموده است. قهرمان اشعار ابدولواسی جبلی از زمانه گله و شکایت می‌کند، خود او تجسم درد و الم و غصّة خلق می‌باشد:

گر از زمانه شکایت کنم، روا باشد

و-ار از ستاره تظلّم کنم، سزا باشد.

زمان ابدولواسی جبلی زمان به زبان فارسی تاجیکی راه یافتن کلمه‌های زیاد عربی بود. از این جاست، که در شعرهای او کلمه‌های زیاد عربی به نظر می‌رسند. در مجموع ابدولواسی جبلی پیرو سبک خراسانیست، ولی به سبب نفوذ پیدا کردن سبک عراقی ایجادیات ابدولواسی جبلی از تأثیر این سبک بیرون نمانده است.

در بعضی شعرهای ابدولواسی جبلی لفظ‌بازیها، مصنوعگویها به ن­زر می‌رسند. در سبک ایجاد، مضمون و مندرجة شعر و طرز بیان ابدولواسی جبلی در سلک شاعران-معزّی، ادیب صابر ترمذی، فتوحی و دیگران قرار دارد. ابدولواسی جبلی رساله‌های منثوری نیز داشته است، که نامه‌ها و منشآت او را در بر می‌گرفتند. دیوانش در تهران به طبع رسیده است (1961-1963).