بدولقادیر بدایونی

عبدالقادر بدایونی اب­ن ملوکشاه ابن حامد موتهلّیس به «قادری» (1540، تودة هندوستان-1595) ، شاعر، مترجم و مورخ فارسی‌زبان هندوستان. اییام جوانی و تحصیلاتش در سنبهل گذشته است. در شهرهای اگره و بس‌آور زندگی کرده، در خدمت دربار حکمرانان این شهرها بود. هنگام خدمت در درگاه اکبر (حکمرانی‌اش 1556-1605) فعالیّت عبدالقادر بدایونی چون تاریخ‌نگار و مترجم از زبانهای عربی و سنسکریت رواج یافت.

با راهبری و اشتراک او از زبان سن­سکریت کتابهای «مهبهرته»، «ر­مینه»، «بهر-ال-اسمار»، «تاریخ کشمیر»، «سینکخاسینتبسی» (با نام «نامة خرد‌افزا») به زبا­ن فارسی تاجیکی ترجمه کرده شدند. عبدالقادر بدایونی «معجم-ال-بولدان» یاقوت هموی را (1179-1229) از عربی به فارسی تاجیکی گرداند. از زبا­ن عربی اینچنین احادیث نبوی را با نام «کتاب-ال-احادیث» ترجمه کرده، نسخه‌ای به اکبر بخشید.

یکی از تألیفات مهمّ او اثر تاریخی «منتخب-ات-تواریخ» است، که با نام «تاریخ بدایونی» شهرت دارد. این کتاب تاریخ هندوستان را از زمان محمود غزنوی تا زما­ن زندگی مؤلف (سالهای 90 عصر 16) در بر می‌گیرد. عبدالقادر بدایونی در تألیف کتابی عاید به تاریخ اسلام از زما­ن محمّد (س) شرکت داشته است. دو جلد این کتاب را، که «تاریخ الفی» نام دارد، ا. ب. تخریر کرده است. «انتخاب چامی رشیدی» (تخریر «جامع-ات-تواریخ» ا            رشید‌الدّین فضل‌الله) از جملة تحریرات و تکمیله‌های عبدالقادر بدایونی می‌باشد.

د .: ستار چ. ا. پیرسیدسکیه لیتیرتوره. بیابیبلیاگرفیچیسکیی آبزار، ت 1، م. ، 1972.